İçindekiler
Crohn Hastalığı Nedir?
Crohn hastalığı, enflamatuar bağırsak hastalığıdır. Karın ağrısı, şiddetli ishal, yorgunluk, kilo kaybı ve yetersiz beslenmeye yol açabilecek şekilde sindirim sisteminin iltihabına neden olur. Hastalığın neden olduğu iltihap, yaygın biçimde ince bağırsakta ve kolonda görülür. Ancak ağızdan anüse kadar herhangi bir alanda da ortaya çıkabilir.
Crohn hastalığı; ağrılı, zayıflatıcı bazen de hayatı tehdit edici komplikasyonlara neden olabilir. Bu hastalık için bilinen bir tedavi bulunmamaktadır. Yapılan tedaviler, belirti ve komplikasyonları büyük ölçüde azaltabilir, hatta uzun süreli remisyon sağlayabilir.
Crohn Hastalığının Nedenleri?
Crohn hastalığının nedeni tam olarak bilinmemektedir. Beslenme alışkanlığı ve stresin hastalık nedeni olabileceği üzerinde duruldu. Ancak bu faktörlerin hastalığı ağırlaştırabileceği zira Crohn hastalığına neden olamayacağı ortaya çıkarıldı.
Kalıtım, bağışıklık sistemi ve çevresel unsurlar gibi bir dizi faktör hastalığın gelişiminde rol oynamaktadır.
Diğer risk faktörleri;
Yaş: Hastalık her yaşta ortaya çıkabilir, ancak genç yaşta çıkma ihtimali daha yüksektir. Crohn hastalığı genellikle 30’lu yaşlarda teşhis edilir.
Etnik köken: Crohn hastalığı dünyanın her bölgesinde yaygındır ancak Doğu Avrupa kökenlilerde ve beyazlarda daha sık rastlanır. Kuzey Amerika ve İngiltere’de yaşayan siyahiler de diğer siyahilere oranla risk altındadırlar.
Kalıtsal Özellikler: Kalıtsal özelliklerin hastalığa etkisi %20 olarak düşünülmektedir.
Sigara Kullanımı: Sigara içmek, Crohn hastalığı için ciddi risk faktörüdür.
Steroidal olmayan antienflamatuar ilaçlar: Bunlar arasında ibuprofen (Advil, Motrin IB, diğerleri), naproksen sodyum (Aleve), diklofenak sodyum (Voltaren) sayılabilir. Crohn hastalığına neden olmazlarsa da, hastalığı daha da kötüleştiren bağırsak iltihaplanmasına yol açabilirler.
Yaşam Alanı: Kent ve sanayi bölgesinde yaşayanların hastalığı geliştirme olasılığı daha fazladır.
Crohn Hastalığının Belirtileri
Crohn hastalığının belirtileri hafif veya şiddetli olabilir. Hastalık genellikle yavaş gelişir ancak nadirde olsa aniden ortaya çıkabilir. Yaygın belirtiler;
- İshal
- Karın ağrısı ve krampları
- Dışkıda kan
- Ateş
- Yorgunluk
- İştah kaybı
- Kilo ve iştah kaybı
- Ağız yaraları
- Anüs yakınında ağrı veya drenaj
- Eklem ağrıları
- Bağırsaklarda doluluk hissi
- Sık sık tuvalete gitme ihtiyacı
- Ağızdan anüse kadar her yerde oluşabilecek ülser
- Eklem ve cilt iltihabı
Bu semptomlar gıda zehirlenmesi, mide ağrısı veya alerji gibi hastalıklarda da görülebilir. Bu belirtilerin devam etmesi durumunda bir uzmana gidilmesi gerekiyor.
Crohn Hastalığının Teşhisi
Crohn hastalığını teşhis etmek için tek bir test sonucu yeterli değildir. Belirtilerin olası diğer nedenleri ortadan kaldırılarak sonuca varılır. Hastalığa teşhisi koymak için bir nevi eleme işlemi yapılır.
Crohn Hastalığının Tedavisi
Crohn tedavisi ilaç ve cerrahi müdahaleleri içerebilir. Ayrıca besin takviyeleri ve diyet tedavinin diğer yöntemlerdir. Amaç; iltihabı kontrol etmek, beslenme sorunlarını düzeltmek ve belirtileri azaltmaktır. Crohn hastalığının tedavisi yoktur, ancak belirtiler ve komplikasyonlar kontrol altına alınabilir, hastalığın seyri değiştirilebilir.
Crohn hastalığının tedavisi şu koşulları içerir;
- İltihabın bulunduğu yer
- Hastalığın şiddeti
- Komplikasyonlar
- Tekrarlayan belirtiler için hastanın önceki tedaviye yanıtı
Cerrahi yöntemler genellikle hastalığın son evresinde tercih edilir. Hastalığın gelişimine göre alternatif cerrahi yöntemler kullanılır.
İlaçlar
Anti-enflamatuar İlaçlar
Crohn hastalığını tedavi etmek için kullanılan iki ana anti-enflamatuar ilaç türü bulunmaktadır. Bunlar oral 5-aminosalisilatlar ve kortikosteroidlerdir. Anti-enflamatuar ilaçlar, genellikle Crohn hastalığı tedavisinde önerilen ilk ilaçlardır.
Bu ilaçlar belirtilerin nadir olduğu durumlarda kullanılır. Kortikosteroidler daha şiddetli belirtiler için kullanılır, ancak kısa süreli kullanım tavsiye edilir.
İmmunomodülator
Aşırı aktif bir bağışıklık sistemi, Crohn hastalığının semptomlarına yol açan iltihaplanmaya neden olur. İmmün sistemi etkileyen ve immünomodülatörler olarak adlandırılan ilaçlar; enflamatuar tepkiyi azaltabilir ve immün sisteminizin reaksiyonunu sınırlayabilir.
Antibiyotikler
Bazı uzmanlar antibiyotiklerin Crohn belirtilerinin bir kısmını azaltmaya yardımcı olabileceğine inanıyor. Örneğin, antibiyotikler drenajı azaltabilir ve Crohn’un neden olabileceği dokular arasındaki anormal bağlantılar olan fistülleri iyileştirebilir. Antibiyotikler ayrıca bağırsaklarınızda iltihaplanma ve enfeksiyona neden olabilecek yabancı veya “kötü” bakterileri de öldürebilir.
Biyolojik tedaviler
Şiddetli Crohn hastalıklarında, doktor hastalıktan kaynaklanabilecek iltihap ve komplikasyonları tedavi etmek için bir dizi biyolojik terapi deneyebilir. Biyolojik ilaçlar, enflamasyonu tetikleyebilecek spesifik proteinleri engelleyebilir.
Beslenme Tedavisi
Crohn hastalığını tedavi etmek için beslenme tüpü (enteral beslenme) veya damar içine enjekte edilen besinler (parenteral beslenme) önerilebilir. Bu, genel beslenmeyi iyileştirebilir, bağırsakların dinlenmesini sağlar ve kısa vadede iltihabı azaltabilir. Bu tedavi yöntemi bağışıklık sistemi baskılayıcısı gibi ilaçlarla birlikte kullanılabilir.
Enteral ve parenteral beslenme, genellikle ameliyattan önce hastayı daha sağlıklı hale getirmek veya ilaçların semptomları kontrol edemediği zamanlarda kullanılır.
Crohn Diyeti
Herhangi bir yiyeceğin iltihaplı bağırsak hastalığına neden olduğuna dair kesin bir kanıt yok. Ancak bazı yiyecek ve içecek çeşitleri belirtileri ağırlaştırabilir. Bu yiyecek ve içecekleri tespit etmek için yiyecekler ile ilgili günlük tutulabilir.