İçindekiler
Zona Nedir?
Suçiçeği hastalığına neden olan Varisella Zoster Virüsü’nün (VZV) sebep olduğu viral bir hastalıktır. Suçiçeği geçirildikten sonra, virüs omuriliğin veya beynin yakınındaki sinir dokusunda pasif kalır. Yıllar sonra zona olarak yeniden aktif hale gelebilir.
Bu tip viral enfeksiyonlar, ağrı ve yanmaya neden olan kırmızı deri döküntüsü ile karakterizedir. Zona vakalarının çoğu 2 ile 3 hafta içinde geçer. Nadiren aynı kişide birden fazla görülür. Yaşlılarda ve bağışıklık sistemi zayıf olanlarda daha yaygındır.
Zona Belirtileri
Zona belirtileri ve semptomları genellikle vücudun bir bölgesini etkiler. Bu belirti ve semptomlar şunlardır:
- Ağrı, yanma, uyuşma veya karıncalanma
- Dokunmaya karşı duyarlılık
- Ağrı sonrası başlayan kırmızı döküntü
- Açılan ve kabuklanan sıvı dolu kabarcıklar
- Kaşıntı
Nadir görülen ağır semptomlar:
- Ateş
- Baş ağrısı
- Işığa duyarlılık
- Yorgunluk
- Titreme
- Şişmiş lenf bezleri.
Komplikasyonlar
Zona hastalığı genellikle tedavi ile sonuçlanır. Ancak nadirde olsa ciddi komplikasyonlar görülebilir. Bu komplikasyonlar;
- Postherpetik Nevralji (PHN): Bu, zona hastalarında en sık görülen komplikasyonudur. PHN, zona hastalığından etkilenen bölgede kalıcı ağrı ve rahatsızlıktır. Döküntü ve kızarıklık giderildikten sonra ağrı aylar hatta yıllar sürebilir. PHN’nin hastalığın sinirlere verdiği hasar nedeniyle oluştuğu düşünülmektedir. Ağrı bazen şiddetli ve kontrol edilmesi zor olabilir. Postherpetik nevralji gelişme olasılığı yaşla birlikte artar.
- Ramsay Hunt Sendromu: Zona yüzün sinirlerini etkiliyorsa, bu nadir komplikasyon yüz veya kas felcine yol açabilir. Semptomlar kulak ağrısı, kulak çınlaması, işitme kaybı ve baş dönmesini içerebilir. Çoğu zaman bu sendrom tedavi ile iyileştirilir ancak bazen kalıcı yüz zayıflığı ve/veya işitme kaybına neden olabilir .
- Beyin veya omurilik iltihabı, inme, ensefalit ve menenjit riskinin artması
- Göz ve görme problemleri
- Denge ve işitme sorunları
- Kan damarlarında meydana gelen hasar. (Bu hasar inmeye yol açabilir.)
- Akciğer iltihaplanması
- Zatürre
Risk Faktörleri
Hastalığa Sebep Olan Risk Faktörleri
Bağışıklık sistemindeki zayıflık virüsü uyandırabilir. Risk grupları ve durumları şu şekildedir;
- 50 yaş ve üstü
- Stres
- Kanser, HIV veya vücudun bağışıklık sistemini düşüren hastalıklar
- Ciddi bir fiziksel yaralanma
- Bağışıklık sistemini zayıflatabilecek uzun süreli steroidler veya diğer ilaçlar.
Hastalık Sonrası Risk Faktörleri
Oftalmik herpes zoster olarak adlandırılan gözün içinde ve çevresinde meydana gelen zona; gözde yanma veya zonklama, kızarıklık ve yırtılma, şişme ve bulanık görme gibi sorunlara neden olabilir. Eğer hastalık tedavi edilmezse, korneanın şişmesi nedeniyle uzun süreli görme kaybı ve kalıcı yara izi oluşabilir.
Döküntü kulağa yakınsa veya kulaktaysa; işitme kaybına, denge problemlerine ve yüz kaslarında güçsüzlüğe neden olan bir enfeksiyona neden olabilir.
Ağzın içindeki zona çok ağrılı ve problemlidir. Yemede ve tat almada sorun oluşturabilir. Saç derisindeki zona döküntüsü tedavi edilmezse kalıcı lekelere ve kelliğe yol açabilir.
Zona Bulaşıcı mı?
Zona bulaşıcı değildir ancak buna neden olan suçiçeği virüsü, su çiçeği olmayan başka bir kişiye bulaşabilir ve o kişi hastalık geliştirebilir. Zona olan birinden zona bulaşmaz ancak su çiçeği bulaşabilir.
Zona hastalığında suçiçeği virüsünün yayılmasını önlemek için, döküntüyü temiz ve kapalı tutmak, kabarcıklara dokunmamak ve sık sık ellerin yıkanması gerekir. Döküntü kuruduktan ve kabuklandıktan sonra bulaşıcı olmadığı düşünülmektedir.
Zona Tedavisi
Zona tedavisi, virüsün etkilerini ve ağrıyı azaltmayı amaçlamaktadır. Antiviral ilaçlar (viral enfeksiyonlarla mücadele etmek için kullanılan ilaçlar) virüse karşı kullanılabilir. Bu ilaçlar hastalığın süresini kısaltmaya, hastalığın şiddetini azaltmaya ve cilt lezyonlarının iyileşmesini hızlandırmaya yardımcı olur. Ayrıca, zona komplikasyonlarını önlemeye yardımcı olabilir. Antiviral ilaçlar, döküntünün ortaya çıkmasından itibaren 72 saat içinde başladığında çok etkilidir ancak belirli zona vakalarında (örneğin, bağışıklığı zayıflamış bir kişide), 72 saat sonra başlatılabilir. Virüse karşı en etkili ilaçlar;
- Asiklovir (Zovirax)
- Famsiklovir (Famvir)
- Valacyclovir (Valtrex)
Aşı
Zona hastalığı için iki aşı onaylanmıştır: Zostavax ve Shingrix. Bu aşılar 50 yaş ve üstü yetişkinler için önerilir. Zostavax, suçiçeği virüsünün zayıflamış formunu içeren canlı bir aşıdır. Shingrix aşısı zostavax aşısından daha uzun süre ve %90 etkilidir.
Zona Hastalığının Aşamaları
Zona vakalarının çoğu 3 ile 5 hafta sürer. Suçiçeği virüsü tekrar aktifleştikten sonra cildin altında karıncalanma, yanma, uyuşma veya kaşıntı hissi oluşur. Zona en çok bel, sırt veya göğüs bölgesinde görülür.
Yaklaşık 5 gün içinde o bölgede kırmızı bir döküntü görülebilir. Birkaç gün sonra aynı bölgede küçük sıvı dolu kabarcıklar meydana gelir. Bu dönemde ateş, baş ağrısı veya halsizlik gibi grip benzeri semptomlar görülebilir.
10 gün süresince kabarcıklar kurur ve kabuk oluşturur. Kaşıntı ve döküntü birkaç hafta sonra geçer. Kaşıntı ve döküntü bittikten sonrada dahi bazı insanlarda ağrı devam eder. Buna postherpetik nevralji denir .
Doğal Yollarla Zona Tedavisi
Bazı doğal yöntemler zona semptomların hafifletmeye yardımcı olabilir. Bu yöntemler:
- Cildinizi temizlemek ve yatıştırmak için ılık suda banyo olmak ve duş almak.
- Ağrıyı ve kaşıntıyı azaltmak için döküntüye soğuk, ıslak kompres uygulamak
- Kaşıntıyı azaltmak için kalamin losyonu, kabartma tozu, mısır nişastası veya sudan yapılmış macun uygulamak
- A, B-12 , C ve E gibi amino asit lizin bağışıklık sistemini güçlendirmek