İçindekiler
Genel Bakış
Akut karaciğer yetmezliği, hızla ortaya çıkan karaciğer fonksiyon kaybıdır. Akut karaciğer yetmezliği, yavaş gelişen kronik karaciğer yetmezliğinden daha az yaygındır.
Fulminan karaciğer yetmezliği olarak da bilinen akut karaciğer yetmezliği, aşırı kanama ve beyinde artan basınç da dahil olmak üzere ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Bunun yanında tedavisi mümkün olan bir hastalıktır.
Belirtiler
Akut karaciğer yetmezliğinin belirtileri ve semptomları şunlardır:
- Cildin ve göz kürelerinin sararması (sarılık)
- Sağ üst karında ağrı
- Karın şişmesi
- Mide bulantısı
- Kusma
- Halsizlik
- Oryantasyon bozukluğu veya karışıklık
- Uyuklama
Nedenler
Akut karaciğer yetmezliği, karaciğer hücreleri önemli ölçüde hasar gördüğünde ve artık işlev göremediğinde ortaya çıkar. Potansiyel nedenler şunlardır:
- Asetaminofen doz aşımı: Çok fazla asetaminofen almak karaciğer yetmezliğinin en yaygın nedenlerinden biridir.
- ilaçlar: Antibiyotikler, steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar ve antikonvülzanlar dahil olmak üzere bazı ilaçlar akut karaciğer yetmezliğine neden olabilir.
- Hepatit ve diğer virüsler: Hepatit A, hepatit B ve hepatit E akut karaciğer yetmezliğine neden olabilir. Akut karaciğer yetmezliğine neden olabilecek diğer virüsler arasında Epstein-Barr virüsü, sitomegalovirüs ve herpes simpleks virüsü bulunur.
- Toksinler: Akut karaciğer yetmezliğine neden olabilecek toksinler, zehirli yabani mantarda bulunan Amanita phalloides. Karbon tetraklorür, akut karaciğer yetmezliğine neden olabilen başka bir toksindir. Mumlar, vernikler ve diğer malzemeler için soğutucu akışkanlarda ve çözücülerde bulunan endüstriyel kimyasallar.
- Otoimmün rahatsızlığı: Karaciğer yetmezliğine, bağışıklık sisteminizin karaciğer hücrelerine saldırdığı ve iltihaplanma ve yaralanmaya neden olduğu bir otoimmün hepatit neden olabilir.
- Karaciğerdeki damarların hastalıkları: Budd-Chiari sendromu gibi vasküler hastalıklar, karaciğer damarlarında tıkanıklıklara neden olabilir ve akut karaciğer yetmezliğine yol açabilir.
- Metabolik hastalık: Bazı metabolik hastalıklar nadir de olsa akut karaciğer yetmezliğine neden olur.
- Kanser: Karaciğerde başlayan veya karaciğere yayılan kanser, karaciğerin bozulmasına neden olabilir.
- Şok: Ezici enfeksiyon (sepsis) ve şok, karaciğere kan akışını ciddi şekilde bozarak karaciğer yetmezliğine neden olabilir.
Birçok akut karaciğer yetmezliği vakasının belirgin bir nedeni yoktur.
Komplikasyonlar
- Beyinde aşırı sıvı (serebral ödem): Çok fazla sıvı oluşarak beyinde basınç birikmesine neden olur.
- Kanama ve kanama bozuklukları: Fonksiyonu azalmış bir karaciğer, kanın pıhtılaşmasına yardımcı olamaz. Gastrointestinal sistemde meydana gelen kanama genellikle bununla ilişkilidir.
- Enfeksiyonlar: Akut karaciğer yetmezliği olan kişilerin, özellikle kanda, solunum ve idrar yollarında enfeksiyon geliştirme olasılığı daha yüksektir.
- Böbrek yetmezliği: Böbrek yetmezliği genellikle karaciğer yetmezliğinin akabinde ortaya çıkar.
Önleme
Karaciğer sağlığına dikkat ederek akut karaciğer yetmezliği riskini azaltın.
- Bilinçli ilaç kullanımı: İlaç kullanımında prospektüste önerilen doz veya doktorun önerdiği talimat uygulanmalıdır. Karaciğer hastalığı varsa, ilaç kullanımı için çok dikkatli olunması gerekiyor.
- Sigara ve Alkol kullanımı: Sigara ve alkol tüketimi karaciğer fonksiyonlarına ciddi hasar vermektedir. Bu nedenle hiç alkol ve sigara kullanılmaması tavsiye edilmektedir.
- Madde kullanımı, seks, dövme vb.: Madde kullanımı karaciğer sağlığı için ölümcül sonuçlar doğurabilir. Uygunsuz, sağlıksız ve bilinçsiz seks, dövme veya vücut piercingleride ciddi riskler barındırır.
- Aşı: Kronik karaciğer hastalığı, hepatit enfeksiyon geçmişi veya riski varsa, hepatit A veya B aşısı olmak için en yakın sağlık kuruluşuna gidilmeli.
- Başkalarının kan ve vücut sıvılarıyla temastan kaçının: Jilet, diş fırçası, iğne, terlik gibi şahsi olabilecek eşyalar ortak kullanılmamalı.
- Yabani mantar tüketimi: Yabani mantar tüketirken çok dikkatli olunmalı. Bazı mantar türleri ciddi ve kalıcı sağlık problemlerine yol açabilir.
- Aerosol spreyler: Aerosol temizleyici kullanırken oda kesinlikle havalandırılmalı ve maske takılmalı. İnsektisit, fungisit, boya ve diğer toksik kimyasalları püskürtürken benzer koruyucu önlemler alınmalı.
- Cildi tehlikelerden koruma: Böcek öldürücü ve diğer toksik kimyasallar kullanırken, eldiven, uzun kollu giysiler, şapka ve maske kullanılmalıdır.
- Kilo kontrolü: Obezite; karaciğer yağlanmasına, hepatite ve siroza neden olabilir.
Tedavi
Akut karaciğer yetmezliği tedavisi şunlardır:
Zehirlenmeye karşı etkili ilaçlar: Asetaminofen’in neden olduğu akut karaciğer yetmezliği, asetilsistein adlı bir ilaçla tedavi edilebir. Bu ilaç ayrıca akut karaciğer yetmezliğinin diğer nedenlerini de tedavi etmeye yardımcı olabilir. Mantar kaynaklı ve diğer zehirlenmeler, toksinin etkilerini tersine çevirebilen ve karaciğer hasarını azaltabilen ilaçlarla da tedavi edilebilir.
Destekleyici bakım: Herhangi bir virüs karaciğer yetmezliğine neden olursa, semptomlar kontrol altına alınarak virüs tedavi edilebilir. Bu durumlarda, karaciğer bazen kendi kendine iyileşir.
Karaciğer nakli: Akut karaciğer yetmezliği diğer yöntemlerle tedavi edilmezse karaciğer nakli yapılabilir.