İçindekiler
Giriş
II. Osman olarak da bilinen Genç Osman, 3 Kasım 1604 tarihinde Sultan I. Ahmet ve Mahfiruz Hatice Sultan’ın oğlu olarak İstanbul’da dünyaya geldi. Osmanlı Devleti’nin 16. hünkarı ve İslam dünyasının doksan beşinci halifesi oldu.
Osmanlı tahtında oturan I. Mustafa akli dengesi yerinde olmadığı gerekçesiyle tahttan indirildi. Amcasının yerine 14 yaşında olan Osman tahta geçirildi. Genç Osman diğer padişahlar gibi iyi bir eğitim aldı. Arapça ve Farsça dillerine hakimdi. Bunların yanında Latince, İtalyanca ve Yunanca dillerine de hakim olduğu bazı kaynaklarda belirtilir. Sanata ilgi duyan Genç Osman “Farisi” mahlasıyla şiirler yazardı.
Yavuz Sultan Selim dönemi itibariyle padişahlar saray dışındaki kişiler ile evlenmedi. Genç Osman (II. Osman), Şeyhülislam Es’ad Efendinin ve Pertev Paşa’nın kızları ile evlendi. Bu saray geleneği için alışılmışın dışında bir durumdu. Genç Osman’ın saltanatı süresince, devlet işlerini yürütebilecek liyakat sahibi devlet adamları yoktu. Sıkıntılı bir süreçte tek başına devleti yönetmek zorunda kalmıştı.
Lehistan Seferi
1620-1621 yıllarında ilk kez Osmanlı – Lehistan savaşları yaşandı. Lehistan soylularının Boğdan’ın idare ve yönetimine karışmaları ile Hotin Kalesi’ne saldırmaları Osmanlı devleti için savaş sebebi oldu. 2 Eylül 1621 tarihinde Lehistan üzerine sefere çıkan Osmanlı Ordusu, disiplinsiz tavırları nedeniyle kesin sonuç elde edemedi. Ancak Lehistan cephesi Osmanlı Devleti’ne elçiler göndererek barış antlaşması imzalamak istedi. Bunun sonucunda 29 Eylül 1621 tarihinde savaş sonlandırıldı. İmzalanan Hotin Antlaşması ile Hotin Kalesi Osmanlı Devleti himayesindeki Boğdan’a verildi. Hududa kurulan Leh kalelerinin yıkılması ve Lehistan’ın Osmanlı egemenliğinde bulunan Kırım Hanlığına 40.000 altın vergi ödemesi kararlaştırıldı.
Genç Osman’ın Ölümü
Amcası Mustafa’nın tahta çıkarılmasına ve gereksiz yere cülus bahşişi dağıtılmasına sebep olduğu için Sadaret Kaymakamı Sofu Mehmed Paşa’yı azledip yerine Öküz Mehmed Paşa’yı getiren II. Osman, Şeyhülislam Esad Efendi’nin yetkilerini de elinden aldı. Bunlara ek olarak, daha sonra sadaret makamına getirdiği Güzelce Ali Paşa’nın zenginleri haraca bağlaması ve padişahın paraya zaafını kullanması başkentte genç hükümdara karşı tepkilerin ilk tohumlarını attı. (Öz, 2002)
Genç Osman (II. Osman), Lehistan seferinde yeniçeri askerlerinin disiplinsiz tavırlarını gördü. Bu sebeple ilk olarak askeri birlikleri düzenleyip yenilemek istedi. Kapıkulu Ocakları’nı revize ederek bu yeniliklere başladı. Zira II. Osman’ın yenilik düşüncesi askeri alanlarla sınırlı değildi. Yozlaşan ilmiye sınıfı başta olmak üzere bürokratik düzeni de yenilemek istiyordu. Ancak bu yenilikler belli kesimler tarafından pek hoş karşılanmadı.
Askeri sınıfın yeniliklere vereceklerini düşündüğü tepki nedeniyle, II. Osman faaliyetlerini gizli yürütmeye karar verdi. Hedefi Anadolu içlerinde disiplinli ve düzenli bir ordu kurmaktı. Bunu bizzat kendisi gerçekleştirmek istedi. Ancak padişahın faaliyetlerini öğrenen yeniçeriler isyan başlattı. Bu sıralar ilmiye sınıfını da kendine düşman eden II. Osman, galeyana getirilen halk tarafından da hoş karşılanmamaya başlandı. Halk’ta muhataralı ve acımasız bir hükümdar olduğu kanaati oluştu.
İsyan dalgası büyüdükçe yeniçeriler ve ulema sınıfı bazı kişilerin idam edilmesini talep etti. Talepleri yerine getirmeyen II. Osman’a karşı 19 Mayıs 1622 tarihinde büyük bir isyan çıktı. İsyanı durdurmaya çalışan II. Osman’ın çabaları yetersiz kaldı. Bu isyan neticesinde II. Osman tahttan indirilerek I. Mustafa tekrar tahtta çıkarıldı. İsyancılar II. Osman’ı Yedikule Zindanları’na hapsetti. Burada işkence gördü ve 22 Mayıs 1622 tarihinde 17 yaşında boğularak öldürüldü. Bedeni Topkapı Sarayı’na getirildi. Sabah saatlerinde gizlice kılınan cenaze namazının ardından Sultan Ahmet’teki I. Ahmed Türbesi’ne defnedildi.
Kaynakça
- 1968, Naima Tarihi, Cilt(2) (s. 777), İstanbul: Bahar Matbaası.
- Ahmet Refik Altınay (1932), Kâtip Çelebi (s. 41-42), Kanaat Kütüphanesi Yayınları.
- Esra Keskinkılıç (1999), Sultan II. Osman (s. 30), Şule Yayınları.
- 1968, Naima Tarihi, Cilt(2) (s. 784), İstanbul: Bahar Matbaası.
- Efe, Ahmet (2014), Çocuklar ve Genç Osmanlı Tarihi Ansiklopedisi (s. 249-250), Ankara: Akçağ Yayınevi.