İçindekiler
Giriş
Aplastik anemi, kemik iliği yeni kan hücreleri yapmayı bıraktığında ortaya çıkar. Bu hastalıkta kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve trombosit üretiminde yetersizlik söz konusudur.
Kırmızı kan hücreleri, vücutta (RBC’ler) oksijen taşımaktan sorumludur. Eğer bu oksijen verimli bir şekilde taşınmazsa yorgunluk ve güçsüzlük meydana gelir. Beyaz kan hücreleri’nin azlığı vücutta enfeksiyon riskini arttırır. Trombositler, kanın pıhtılaşmasında görev alırlar. Yeterli olmadığı takdirde kanama ve morluklar oluşabilir.
Daha çok çocuk ve yetişkinlerde kemik iliği yetmezliği şeklinde görülen bu hastalık ciddi sağlık problemlerine neden olabilmektedir.
Nedenleri
Aplastik anemiye kemik iliğinde meydana gelen hasar neden olur. Bazı bilim adamları, aplastik aneminin otoimmün bir durum olabileceği görüşünde. Otoimmün hastalıklarda bağışıklık sistemi, sağlıklı hücrelere saldırarak hasara neden olur. Diğer olası etkiler şunlardır:
- İlaçlar
- Kimyasallar
- Radyasyon ve virüsler dahil olmak üzere bir dizi çevresel faktörler.
Çoğu durumda, aplastik aneminin nedeni tespit edilemez. Bu duruma idiyopatik denir.
Belirtiler
Aplastik anemili hastalarda, üç kan hücresinden her birinin miktarı normalden daha azdır. Bu risk yaratabilecek semptomlara yol açar. Bu semptomlar açıklanamayan enfeksiyonlar (daha az beyaz kan hücresi nedeniyle), beklenmedik kanama (daha az trombosit nedeniyle) ve yorgunluktur (daha az kırmızı kan hücresi nedeniyle). Rutin laboratuvar testlerinde görülen anormallikler yoluyla erken tespit edilen hastalarda hiçbir belirti olmayabilir. Genel olarak, aplastik aneminin en yaygın semptomları şunlardır:
Düşük kırmızı kan hücresi sayısı:
- Yorgunluk
- Nefes darlığı
- Baş dönmesi
- Soluk ten
- Baş ağrısı
- Göğüs ağrısı
- Düzensiz kalp atışı
Düşük beyaz kan hücresi sayısı:
- Enfeksiyonlar
- Ateş
Düşük trombosit sayısı:
- Kolay morarma
- Burun kanaması
- Diş etlerinde kanama
- Küçük noktalarla döküntü
Bu semptomlardan herhangi biri görüldüğü takdirde tam kan sayımı adı verilen bir test yaptırılır ya da kemik iliğinden biyopsi alınabilir.
Nasıl Tedavi Edilir?
Aplastik aneminin nedeni belirlenir ve tetikleyici ortadan kalkarsa hastalık yok edilebilir. Ancak doktorlar nadiren kesin nedeni belirleyebilir. Uygulanan tedavi yöntemleri şunlardır:
- Vaka şiddetli değilse, kan sayısı belirli bir düzeyin altına düşene kadar tedaviye ihtiyaç olmayabilir. Aksi takdirde kemik iliğinin daha fazla kan hücresi yapmasına yardımcı olmak için hormonlar veya ilaçlar yazılabilir.
- Enfeksiyonla savaşmak için antibiyotikler ve mantar önleyici ilaçlar önerilebilir.
- Aplastik anemili çoğu insan bir noktada kan nakline ihtiyaç duyabilir.
- Kan sayısı çok düşükse, kan hücresi yapma yeteneğini artırmak için kemik iliği veya kök hücre nakli önerilebilir.
- Kanı birbirine yakın olan bir donöre ihtiyaç duyulabilir. Bu prosedür bazen aplastik anemiyi tedavi edebilir, ancak daha çok genç insanlarda, donör iliği yakın bir akrabadan alındığında başarılıdır.