Amasya Genelgesi (Tamimi)

22 haziran 1919’da Mustafa Kemal önderliğinde imzalanan ve Milli Mücadele’nin dönüm noktalarından birini oluşturan tarihi nitelikteki tamim (genelge).

Giriş

Mustafa Kemal Atatürk, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktıktan hemen sonra Kurtuluş savaşını hazırlamak ve tam bağımsız yeni bir Türk devleti kurmak amacıyla çalışmalara başladı. Ülkede birliği sağlamak için komutanlar ve valilerle haberleşiyordu. Samsun’da birkaç gün kaldıktan sonra Havza’ya, oradan da Amasya’ya geldi. Mustafa Kemal, bu milli davayı bütün yurda yaymak için bir kongrenin toplanmasını gerekli görüyordu. Bu konuda, yakın arkadaşlarıyla yaptığı görüşmede anlaşmaya vardı. Bundan sonra yapılacak işi bir genelge ile komutanlara, valilere, milli davaya bağlı kimselere gizli olarak bildirdi. 

Amasya Genelgesinin Maddeleri

1. Vatanın bütünlüğü, milletin istiklali tehlikededir.
2. İstanbul hükümeti, üzerine aldığı sorumluluğu yerine getirememektedir. Bu durum ise milletimizi yok olmuş gibi göstermektedir.
3. Milletin istiklalini, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
4. Milletin haklı sesini ve haklarını dünyaya duyurmak için her türlü tesir ve baskıdan uzak bir milli heyetin varlığı mecburidir.
5. Anadolu’nun her bakımdan en güvenilir yeri olan Sivas’ta, milli bir kongrenin toplanması kararlaştırılmıştır.
6. Bunun için bütün vilayetlerin her sancağından milletin güvenini kazanmış üç temsilcinin mümkün olduğu kadar çabuk yetişmek üzere hemen yola çıkarılması gerekmektedir.
7. Her ihtimale karşı, bu meselenin milli bir sır halinde tutulması ve temsilcilerin lüzum görülen yerlerde, seyahatlerini kendilerini tanıtmadan yapmaları gerekmektedir.
8. Doğu vilayetleri adına, 10 Temmuz’da, Erzurum’da bir kongre toplanacaktır. Bu tarihe kadar diğer vilayetlerin temsilcileri de Sivas’a gelebilirse, Erzurum Kongresi’nin üyeleri, Sivas Kongresi’ne katılmak üzere hareket edeceklerdir.

Amasya Genelgesinin Önemi

1. Bu genelge ile kurtuluş Savaşı’nın gerekçesi, amacı ve yöntemi belirlenmiştir.
2. İlk kez milli egemenliğe dayalı bir yönetimden bahsedilmiştir.
3. İstanbul Hükümeti ilk kez yok sayılmıştır.
4. Türk Milleti hem İstanbul’a hem de işgalci güçlere karşı mücadeleye çağırılmıştır.
5. Kurtarıcı olarak görülen padişah, hilafet, manda ve himaye düşüncesinin yerini millet ve milliyetçilik düşüncesi almıştır.
6. Üstü kapalı olarak “Temsil Kurulu”nun oluşturulmasından bahsedilmiştir.
7. Direniş esasları ilk defa Amasya’da yazılı bir ilke haline getirilmiştir.

Detay Bilgiler

• Mustafa Kemal Atatürk, Amasya Genelgesini 9.Ordu Müfettişi sıfatı ile imzalamıştır. 
• Genelgenin Amasya’da imzalanmasında önemli ve tarihi bir ayrıntı dikkat çekmektedir. Amasya, Pontus idealini taşıyanların kendi tarihi rivayetlerine göre hükümet merkezi olarak görülüyordu. Bu nedenle Amasya bölge için üs niteliği taşıyordu. Amasya’da sergilenen duruş bu hayale karşı önemli bir cevap niteliğindedir.