İçindekiler
Ülser (Mide Ülseri) Nedir?
Ülser, sindirim sistemi hastalığıdır. Midenin veya onikiparmak bağırsağının, asit ve pepsin içeren mide salgısına temas etmesi ile oluşan açık, kronik veya akut bir yaradır. Midenin iç kısmının mide asidi ile tahrip olması ise mide ülseri olarak bilinir.
Nedenleri
Sindirim sistemi normal şartlarda kendini mide asidine karşı koruyan bir mukoza tabakasıyla kaplıdır. Ancak asit miktarı artarsa veya mukoza miktarı azalırsa ülser oluşabilir.
Yaygın nedenler şunlardır:
- Bakteri: Helicobacter pylori bakterileri genellikle mide ve ince bağırsağı kaplayan, dokuları örten ve koruyan mukoza tabakasında yaşar. Bu bakteriler genellikle herhangi bir soruna yol açmaz. Bazı durumlarda ise midenin iç tabakasında iltihaplanmaya ve ülsere neden olabilir. H. pylori enfeksiyonunun nasıl yayıldığı tam olarak tespit edilememiştir. Temas yoluyla bulaşan bu bakteriler yiyecek ve su yoluyla da insan vücuduna girebilirler.
- Belirli ilaçların kullanımı: Aspirinin yanı sıra, steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler), steroidler ve antikoagülanlar midenin ve ince bağırsağının iç yüzeyini tahriş edebilir veya yakabilir.
- Diğer sebepler: Alkol, stres, sigara, safra tuzları, kalıtım, beslenme vb.
Semptomlar
- Mide yanması
- Doygunluk hissi, şişkinlik veya geğirme
- Yağlı yiyeceklere karşı hassasiyet
- Göğüste ağrılı yanma hissi
- Mide bulantısı
Ağır Semptomlar:
- Kırmızı veya siyah renkte kusmuk veya kan kusmak
- Koyu kanlı veya katranlı dışkı
- Nefes almada güçlük
- Baygınlık hissi
- Mide bulantısı ya da kusma
- Açıklanamayan kilo kaybı
- İştah değişiklikleri
Risk Faktörleri
Sigara içmek: Sigara kullanımı H. pylori ile enfekte olan kişilerde peptik ülser riskini artırabilir.
Alkol Tüketimi: Alkol, midenin mukoza zarını tahriş eder, aşındırır ve mide asidi miktarını artırır.
Stres: Stres mide hastalıklarına davetiye çıkarır. Bu hastalıkların içinde ülser ilk sırayı alır.
Baharatlı Yiyecekler: Baharatlı yiyecekler direk olarak ülseri tetiklemez ancak daha kötü hale getirebilir.
Ülserin Diyet İlkeleri
- Enerji ve diğer besin öğeleri yönünden yeterli ve dengeli bir beslenme uygulanmalıdır.
- Öğünler az az ve sık sık olmalıdır.
- Bazı hastalarda şeker ve şekerli besinler yanmaya neden olduğundan, bu tarz besinler az tüketilmelidir.
- Protein, doku onarımı ve yapımı için gerekli bir kaynaktır. Bu nedenle yeterli miktarda protein alınmalıdır.
- Ülser için kullanılan ilaçlar kabızlığa neden olduğundan bol miktarda posalı gıdalar alınmalıdır.
- Çinko alımı günlük 12-15 mg/gün olmalıdır. Çünkü çinkonun ülseri iyileştirici etkisi vardır. 100 gramında en fazla çinko bulunan besinler: karaciğer, et, peynir, badem, ceviz, bulgur, buğday ve mantar.
- Diyet, antioksidan vitaminler (A,C ve E) yönünden zengin olmalıdır. Bu nedenle her öğün taze sebze ve meyve tüketilmelidir.
Hangi Besinler Tüketilmeli?
- Süt, gastrik asit salgısını arttırır. Bu nedenle dikkatli ve yeterli miktarda tüketilmelidir.
- Araştırmalara göre tuzu fazla tüketen toplumlarda ülser görülme sıklığı artmıştır. Tuz miktarını azaltmanın yanında; tuzlanmış ve salamura besin tüketimi de azaltılmalıdır.
- Acı baharatlardan sakınılmalıdır. Bu baharatlar ülsere neden olmaz ancak semptomları ağırlaştırabilir.
- Çay ve kahve tüketimi azaltılmalıdır.
- Alkol gastrik asit salgısını uyardığından hiç tüketilmemeli.
Ülserin en önemli nedenlerinden biri olan H. pylori bakterisi ile savaşan veya vücudun kendi sağlıklı bakterilerini artırmaya yardımcı olan yiyecekler şunlardır:
- Brokoli, karnabahar, lahana, ıspanak ve turp gibi sebzeler.
- Lahana turşusu, miso, kombu çayı, yoğurt gibi probiyotik açıdan zengin besinler.
- Elma, yaban mersini, ahududu, çilek ve böğürtlen gibi antioksidan içeren gıdalar.
- Zeytinyağı
Ülserli hastalar uzun süre aç kalmamalıdır. Mide mukozasının tahribine neden olan çok sıcak yemekleri tüketmekten kaçınılmalıdır. Her hastanın ülser diyeti kendine özgü olmalıdır.