İçindekiler
İnfertilite (Kısırlık) Nedir?
Kısırlık, genelde 12 ay boyunca korunmasız düzenli cinsel ilişkiye rağmen gebe kalamama durumudur. İnsidansında her geçen gün artış kaydedilen kısırlık, hem kadınlarda hem erkelerde görülebilir. Ayrıca üreme dönemindeki çiftlerin yaklaşık %10-15’ini etkiler.
İnsülin, over fonksiyonu için önem taşıyan bir hormondur ve obezite fertiliteyi olumsuz etkilemektedir. Hiperinsülineminin obezitede karaciğer fonksiyonlarını bozarak SHBG (seks hormon bağlayıcı globulin-testosteron ve östrojenin taşınmasını sağlar.) düzeylerini azalttığı bilinmektedir. Birçok çalışmada obez kimselerde total ve serbest testosteron düzeylerinde azalma saptanmıştır. Özetle obez hastalarda SHBG ve testosteron seviyeleri azalmaktadır.
Kadın kısırlığı ovulatuar bozukluklar, endometriozis, pelvik adezyon, tubal blok ve endokrinopati gibi nedenlerden kaynaklanmaktadır. Ancak en sık görülen tubo-peritoneal patoloji grubudur. Kadınlarda obezitenin erken dönemde ortaya çıkması menstürasyon düzensizliklerine, kronik oligo-anovulasyona ve erişkin yaşta kısırlığa yol açmaktadır. Vücut ağırlığında azalma ile hem doğurganlık hem de sağlıklı bir gebeliğe ulaşma şansının arttığı gösterilmiştir.
Araştırmalara göre, kilolu kadınlarda kısırlık görülme sıklığı kilolu olmayanlara göre 3.1 kat daha fazla bulunmuştur.
Tavsiye Yazı: Diyet Yaparken Nelere Dikkat Etmeliyiz
Anovulasyonun (Yumurtlamanın Olmaması) En Geçerli Nedeni
Olguların %40’ında santral obezite (bel çevresindeki yağ miktarının fazla olması) ile karakterize polikistik over sendromudur. Obezitenin yardımcı üreme teknolojisi üzerinde olumsuz bir etki gösterdiği, özellikle over stimülasyonunun süresini, oosit (yumurta) ve embriyoların sayısı ve kalitesini, fertilizasyon oranını, embriyo transfer hızını, implantasyon ve gebelik oranlarını olumsuz etkilediği belirtilmektedir. Yumurtlama tedavisi için obezite varlığında diyet ve düzenli egzersiz ilk tedavi seçeneğidir.
Yumurtlama ve Doğurganlığı Artırma Yolları
- Yeterli, dengeli ve sağlıklı beslenme uygulanmalıdır.
- Trans yağ ve doymuş yağlar kısıtlanmalıdır.
- Doymamış yağlar tercih edilmelidir.
- Rafine ve basit karbonhidratlar yerine bitkisel olanlar tercih edilmelidir.
- Günlük multi-vitamin ve demir takviyesi alınmalıdır.
- Fiziksel aktivite arttırılmalıdır.
- Alkol ve sigaradan uzak durulmalıdır.
- Kafein alımı sınırlandırılmalıdır.
Erkek Kısırlığına Etki Eden Etmenler
Erkek kısırlığında en sık neden bozulmuş spermatogenezdir. Ortaya konan patolojilerin yaklaşık %30’unda yardımcı üreme teknikleriyle gebelik sağlanıyor. Erkek obezitesi uyku apnesine, anormal seksüel fonksiyona, hormon değişimlerine, artmış skrotal torba ısısına ve bozulmuş semen parametrelerine yol açmaktadır.
Yapılan araştırmalara göre, fazla kilolu ve obez erkeklerde düşük sperm konsantrasyonu ve düşük toplam sperm sayısı insidansı daha yüksek bulunmuştur. Yüksek kalorili beslenme alışkanlığı ve azalmış fiziksel aktivitenin sonucu ortaya çıkan obezite ve ilişkili metabolik sorunlar (şeker hastalığı, hipertansiyon, kalp hastalıkları, kolesterol) kısırlığı etkiler konumdadır.
Kısırlık konusunda yapılan kadın, erkek ve hayvan çalışmalarının sonucunda, beden kite indeksi arttıkça erkeklerde; sperm kalitesi, sperm motilitesi, testosteron seviyesi gibi parametrelerdeki düşüşler kısırlığa zemin hazırlamaktadır. Aynı şekilde kadınlarda da seks hormonları düzeyleri düşerken, insülin, plazma androjenleri, leptin ve LH gibi parametrelerin yükselmesi de anovulasyona (yumurtlamanın olmaması) neden olmaktadır.
Sonuç olarak obez çiftlerde sağlıklı bir vücut ağırlığına ulaşmak kısırlık üzerine olumlu katkıda bulunacaktır. Bu konuda yardım almak için mutlaka bir diyetisyene başvurunuz.