İçindekiler
Akut böbrek yetmezliği, böbreklerin kanı filtreleyemediği durumlarda ortaya çıkar. Böbrekler filtreleme özelliğini kaybettiğinde, kanda tehlikeli düzeylerde atık birikebilir ve kanın kimyasal yapısı dengesizleşir.
Akut böbrek yetmezliği kısa sürede gelişir ve ölümcül sonuçlar doğurabilir. Aynı zamanda tedavisi mümkün olan bir hastalıktır.
Belirtiler
- Bacaklarda, ayak bileklerinde veya ayaklarda sıvı kaynaklı şişme
- Nefes darlığı
- Nefes kokusu
- Yorgunluk
- El titremesi
- Zihin bulanıklığı
- Mide bulantısı veya kusma
- Kaburga ve kalça arasındaki ağrı
- Zayıflık
- İştahsızlık
- Ellerde ve ayaklarda hissizlik
- Düzensiz kalp atışı
- Göğüs ağrısı veya basıncı
- Ağızda metalik tat
- Yüksek tansiyon
- Şiddetli vakalarda nöbet veya koma
Akut böbrek yetmezliği bazen hiçbir belirti veya semptom göstermeyebilir.
Akut Böbrek Yetmezliğinin Nedeni
Bozulmuş Kan Akışı
Böbreklere kan akışını yavaşlatabilecek ve böbrek hasarına yol açabilecek hastalıklar ve durumlar şunlardır:
- Kan veya sıvı kaybı
- Tansiyon ilaçları ve bazı ilaçların kullanımı
- Kalp krizi
- Kalp hastalığı
- Enfeksiyon
- Karaciğer yetmezliği
- Şiddetli alerjik reaksiyon (anafilaksi)
- Şiddetli yanıklar
- Şiddetli dehidrasyon
Böbreklerde Hasar
- Böbrek çevresindeki damarlarda ve arterlerde oluşan kan pıhtıları
- Böbreklere kan akışını engelleyen kolesterol birikintileri
- Glomerülonefrit, böbreklerdeki küçük filtrelerin iltihabı (glomeruli)
- Hemolitik üremik sendrom, kırmızı kan hücrelerinin hasarından kaynaklanan bir durum
- Enfeksiyon
- Lupus, glomerülonefrite neden olan bağışıklık sistemi bozukluğu
- Görüntüleme testleri esnasında kullanılan bazı kemoterapi ilaçları, antibiyotik benzeri ilaçlar
- Skleroderma, cildi ve bağ dokularını etkileyen nadir hastalıklar
- Trombotik trombositopenik purpura, nadir görülen kan bozukluğu
- Alkol, ağır metaller ve kokain gibi toksinler
- Kas dokusunun yıkımından kaynaklanan ve toksinlerin neden olduğu böbrek hasarına yol açan kas dokusu bozulması (rabdomiyoliz)
- Böbrek hasarına neden olabilecek toksinlerin salınmasına yol açan tümör hücrelerinin parçalanması (tümör lizis sendromu)
Böbreklerde İdrar Tıkanması
İdrarın vücuttan geçişini engelleyen (idrar tıkanıklıkları) ve akut böbrek hasarına yol açabilen hastalıklar ve durumlar şunlardır:
- Mesane kanseri
- İdrar yollarında oluşan kan pıhtıları
- Rahim ağzı kanseri
- Kolon kanseri
- Prostat büyümesi
- Böbrek taşı
- Mesaneyi kontrol eden sinirlerin hasarı
- Prostat kanseri
Risk Faktörleri
- Özellikle yoğun bakım gerektiren ciddi bir durum için hastaneye yatırılmak
- İlerlemiş yaş
- Kollardaki veya bacaklardaki kan damarlarında tıkanmalar (periferik arter hastalığı)
- Şeker hastalığı
- Yüksek tansiyon
- Kalp yetmezliği
- Böbrek hastalıkları
- Karaciğer hastalıkları
- Bazı kanser türleri ve tedavileri
Komplikasyonlar
Akut böbrek yetmezliğinin potansiyel komplikasyonları şunlardır:
- Sıvı birikmesi: Akut böbrek yetmezliği akciğerlerde sıvı birikmesini tetikler ve bu da nefes darlığına neden olabilir.
- Göğüs ağrısı: Kalbi kaplayan astar (perikard) iltihaplanırsa, göğüs ağrısı yaşanabilir.
- Kas Güçsüzlüğü: Vücudun sıvıları ve elektrolitleri dengesiz olduğunda, kas güçsüzlüğü ortaya çıkabilir.
- Kalıcı böbrek hasarı: Akut böbrek yetmezliği bazen böbrek fonksiyonlarında kalıcı bir hasar veya son dönem böbrek yetmezliğine neden olur. Son dönem böbrek yetmezliği olan kişiler, kalıcı diyalize (vücuttaki toksinleri ve atıkları temizlemek için kullanılan mekanik bir filtrasyon işlemi) ya da hayatta kalmak için bir böbrek nakline ihtiyaç duyar.
Tedavi
Tedavi, akut böbrek yetmezliğinin nedenine bağlı olarak değişir. Amaç normal böbrek fonksiyonunu düzeltmektir.
Diyet
Bazı durumlarda gıda alımına kısıtlamalar getirilir. Bu kısıtlamalar, böbreklerin çalışarak filtreleyeceği toksinlerin birikmesini azaltır. Genellikle karbonhidrat, protein, tuz ve potasyum bakımından düşük diyetler önerilir.
İlaçlar
- Diüretikler böbrek hasarından doğan fazla sıvıyı gidermeye yardımcı olabilir.
- Böbrekler kandaki potasyumu düzgün bir şekilde filtrelemiyorsa, potasyum birikmesini önlemek için kalsiyum, glikoz veya sodyum polistiren sülfonat (Kionex) reçete edilebilir. Kandaki yüksek potasyum değerleri tehlikeli ve düzensiz kalp atışlarına (aritmiler) ve kas güçsüzlüğüne neden olabilir.
- Kandaki kalsiyum seviyeleri çok düşükse kalsiyum infüzyonu önerilebilir.
Diyaliz
Kanda toksinler birikirse, toksinlerin ve fazla sıvıların vücuttan atılmasına yardımcı olmak amacıyla (genellikle sadece diyaliz olarak adlandırılır) geçici hemodiyaliz kullanılabilir. Diyaliz ayrıca fazla potasyumun vücuttan atılmasına da yardımcı olabilir.