İçindekiler
Nedir?
Amenore, kadınların ergenlik ve menopoz dönemleri arasında adet görmemesi veya adetinin gecikmesidir. Peş peşe en az üç adet görmeyen kadınlarda veya 16 yaşına kadar adet görmeye başlamayan kızlarda amenore görülebilir. Bu durum genelde hastalık olarak nitelenmediği gibi kişinin kısır olduğu anlamına da gelmemektedir. Ancak bu durum başka bir hastalığın veya kronik bir durumun varlığına işaret edebilir.
İki tür amenore bulunur. Birincil tür (sekonder), 16 yaşına kadar adet görmeye başlamamak ve üreme sisteminde adet kanamasını önleyen anormalliklerdir. İkincil tür (primer), önceki 9 ay düzenli adet döngüsü yaşandıktan sonra 3 ay boyunca adet görülmemesidir. Bu tip daha yaygın olarak görülür.
Belirtiler
Amenorenin ana belirtisi adet dönemlerinin olmamasıdır. Ancak nedenine bağlı olarak, adet görmemekle birlikte başka belirtiler yaşanabilir, örneğin:
- Meme uçlarında sütlü akıntı
- Saç kaybı
- Baş ağrısı
- Yüz bölgesinde kıllanma
- Pelvik ağrısı
- Sivilce (Akne)
Nedenleri
Bu hastalık, çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. Genetik miras ve çevresel koşullar bunların arasındadır.
Doğal Amenore
Hastalığın olağan koşullar sonucunda oluşmasıdır. Bu koşullar;
- Gebelik
- Emzirme
- Menopoz
Doğum Kontrol Hapları
Doğum kontrol hapı adet görmeyi veya adet döngüsünü engeller. Hap kullanımı sona erdikten sonra dahi düzenli yumurtlamanın ve menstrüasyonun düzelmesi zaman alabilir. Enjekte edilen veya implant edilen kontraseptiflerde amenoreye neden olabilir.
İlaçlar
Progesteron içeren kontraseptifler ve bazı psikiyatrik ilaçlar adeti engeller. Amenore’ye neden olan diğer ilaç türleri;
- Antipsikotikler
- Kanser kemoterapisi
- Antidepresanlar
- Kan basıncı ilaçları
- Alerji ilaçları
Yaşam Tarzı
- Düşük Vücut Kitle İndeksi: Vücut kitle indeksinin 19’un altında olması durumunda, vücudun birçok hormonal işlevi kesintiye uğrar ve yumurtlama sekteye uğrar. Anoreksiya nevroza veya bulimia gibi yeme bozukluğu olan kadınlar, genellikle bu anormal hormonal değişiklikler nedeniyle adet göremezler.
- Aşırı Egzersiz: Aşırı egzersiz kadınların adet döngülerini kesintiye uğratabilir. Düşük vücut yağı, stres ve yüksek enerji tüketimi gibi faktörler sporcularda adet döngüsünü etkiler.
- Stres: Stres beyinde menstrüasyonu düzenleyen ve hormonları kontrol eden hipotalamusun işleyişini bozabilir. Bunun sonucunda yumurtlama ve adet kanaması durabilir.
Amenore’nin Diğer Nedenleri
- Turner sendromu
- Yüksek testosteron seviyelerine yol açan androjen duyarsızlığı sendromu
- Müllerian kusurları (Müllerian kusur, üreme organlarının malformasyonudur. Rahim ve fallop tüpleri olması gerektiği gibi oluşmaz.)
- Polikistik over sendromu
- Erken yumurtalık yetmezliği
- Talamik hipofiz sorunları
Hipofiz bezinde iyi huylu veya kanserli bir tümörün varlığı, aşırı veya az aktif tiroid bezi hormon dengesizliğine yol açabilir. Bunun sonucunda da adet sorunları ortaya çıkabilir.
Tedavisi
Amenore genellikle tedavi edilebilen bir sorundur. Tedavi seçenekleri, nedene göre değişir. Örneğin, obezite kaynaklı sorunun çözümü için kilo verme programı uygulanır. Bunun haricinde hastalığa neden olabilecek hormonal problemler için değişik tedavi seçenekleri mevcuttur.
Aktivite sıklığı ve stres gibi faktörleri kontrol altına almak için değişik yöntemler ve tedavi programları uygulanabilir. Amenore’de ameliyat nadir kullanılan bir yöntemidir. Ancak bazı durumlar için gerekli olabilir, örneğin:
- Hipofiz (beyin) tümörünü çıkarmak için.
- Rahim skar dokusunu çıkarmak için.