İçindekiler
Eskiçağ bilgini ve düşünürü (M.Ö. 384-322).
Hayatı
Aristo, Makedonya’daki Yunan kolonilerinden Stagira’da doğdu. Babası Makedonya kralı II. Filip’in hekimiydi. Bu nedenle çocukluğunda iyi bir eğitim alma fırsatı buldu. Ancak 10 yaşındayken babasını kaybetti. Atina’ya gelerek Akademiye girdi. Orada yirmi yıl Platon’un (Eflatun) derslerine katıldı. Başarılı bir öğrencilik geçirdi. Platon’un okulunda diyalog ve retorik alanında dersler vermeye başladı. Hocasının ölümünden (M.Ö. 348) sonra Atina’dan ayrıldı. Anadolu’da Assos ve Midilli’de kurduğu okullarda ders verdi. Aristo bu dönemde hocasının etkisinden sıyrılmaya başladı. Orijinal eserler hazırladı. Politikayla uğraştı.
Bir süre sonra Makedonya’ya giderek II. Filip’in oğlu İskender’in eğiticisi oldu. Büyük İskender, bilimsel araştırmaların değerini ve Yunan kültürünü ondan öğrendi. Ayrıca İskenderin büyük başarılar elde etmesini sağlayan siyasi öngörüsü ve kültürel birikimi de büyük ölçüde O’nun eseridir. İskender’in kral olması üzerine (M.Ö. 335). Atina’ya gitti. Burada kurduğu Likeion’da (Lise) dersleri vermeye başladı.
İskender’in ölümünden sonra Atina’da Makedonlara karşı öfke büyüdü. Aristo, İskenderle olan ilişkisi nedeniyle dışlandı. Bir süre sonra dinsizlikle suçlandı. Sokrat gibi öldürülmekten çekindiği için Atina’dan kaçtı. Bu durumu, “Atinalıları ikinci bir suikast işlemekten korumak istediği” şeklinde açıkladı. Atinadan ayrılışı üzerinden bir yıl geçmeden Kalkis’te öldü.
Bilime ve Düşünce Tarihine Katkıları
Aristo, eserlerinin büyük bir bölümünü Atina’da Lekion’da ders verdiği sırada yazdı veya tamamladı. Bu eserler, bütün Ortaçağ boyunca insan bilgisinin ulaşabileceği sınırlar olarak kaldı. Pozitif bilimlerdeki tüm gelişmleri kendisinden sonrakilere aktardı. O, kişisel gözlemlerini ve daha önceki buluşları bir sisteme bağlayarak anatomi ve fizyolojinin, mantığın ve felsefe tarihinin gerçek kurucusu oldu.
Aristo’ya göre bilimler dört gruba ayrılır: Mantık, metafizik, tabiat tarihi ve ahlak. Son iki gruba ait yazdığı eserler, özellikle kültür tarihi bakımından önemlidir. Tabiat tarihi üst başlığı fizik, astronomi, psikoloji, hayvanat, botanik ve madenler bilimini kapsamaktadır. Bütün bu alanlardaki araştırmalarında deney usulüne başvurmuş, bunun için zengin etüt koleksiyonlarını bir araya getirmiş böylece bilimsel çalışmayı gerçekleştirmiştir.
Aristo, aynı yöntemi siyaset biliminde de uygulamıştır. Yunan ve yabancı devletlere ait 158 anayasayı toplatmış, bunları birer birer gözden geçirdikten veya öğrencilerine incelettikten sonra “Politika” adındaki büyük eserini yazmıştır. Aristo, tarihte görülen monarşi, demokrasi ve kendi ismiyle anılan aristokrasi sistemi üzerinde durmakta, bunların şekilden çok uygulanmasının önemli olduğunu belirtmektedir.
Aristo. “Atinalıların Devleti” adlı eserinde, Atina devlet örgütünün, tarih boyunca geçirmiş olduğu değişiklikler hakkında ilginç bilgi vermektedir. Bu onun yeteneğini en iyi yansıtan çalışması felsefesidir.