1. Bisküvi
Psikoloji Profesörü Joseph Schroeder’in gerçekleştirdiği bir deneyde, bisküvi türü fazla yağlı ve şekerli gıdaların kokain kadar bağımlılık yapan maddeler oldukları ortaya çıktı.
Laboratuvar farelerinin kullanıldığı araştırmada, labirentin bir tarafına pirinç kekleri diğer tarafına oreo bisküvileri konuldu. Bisküvi bölümünde çok daha fazla zaman geçiren farelerin zevk nöronlarının hareketleri de detaylı incelendi. Aynı ortamda gerçekleştirilen diğer deneyde kokain bağımlısı fareler kullanıldı. Bu deneydeki tek değişiklik, bisküvinin yerine kokain kullanılmasıydı. Elde edilen sonuçta, farelerin bisküvi ve kokain bölümünde geçirdikleri zamanın ve aldıkları hazzın eşit olduğu ortaya çıktı. Ayrıca fareler, insanların yaptığı gibi bisküvilerin krema kısmını daha önce tükettiler. Sosyal etkenleri ve erişilebilirliği düşündüğümüzde, bisküvi türü yiyecek bağımlılığının çok daha etkili olabileceği görülmektedir.
2. Buğday
Listede buğdayı gördüğümüzde hepimiz şaşırmışızdır. Buğday, kimsenin fark edemediği bir bağımlılıktır. Buğday bağımlılığının en büyük sebeplerinden biri buğdayın “gluten” içermesidir. Son yıllarda “glutensiz” veya “düşük glutenli” buğdaylar üretildiği iddia edilse de buğday bağımlılığında herhangi bir değişiklik olmamıştır.
Buğday bağımlılığının en büyük sebeplerinden biri de buğdayın genetiği ile oynanmasıdır. Son elli yılda üretilen buğdaylarda, açlık hissini daha çok bastıran nişasta, gluten ve bağımlılık yapan proteinler bulunmaktadır. Bağımlılık yapan proteinler tüketildiği zaman, tüketicinin beyin reseptörlerinde bu maddeler polipeptidlere ayrılır. Bu polipeptidler kan dolaşımına girer. Bu süreçte gluteomorfin olarak adlandırılırlar. Gluteomorfin ise “gluten” ve “morfin”den türeyen bir isimdir.
Buğday bağımlılığının tedavisinde doktorlar; eroin veya morfin bağımlılarının tedavisi için kullandıkları nalokson gibi ilaçları hastalara uygularlar. Bağımlılığa ek olarak buğday; kanser, obezite, kalp hastalığı ve diğer çeşitli tıbbi durumlara da sebep olabilir.
3. Et
Et, doğal ve iyi bir protein kaynağıdır. Bu nedenle, et bağımlısı bir kişi ile proteine ihtiyacı olan bir kişi arasında ayrım yapmak zordur. Ancak et, bizi tatmin eden ve kafeinle aynı özelliklere sahip olan hipoksantin içerir. Hipoksantin bağımlısı olduktan sonra etten haz duymamız için daha fazla et tüketimine ihtiyaç duyarız. Dikkat etmemiz gereken noktalardan biri de, etin yaşlandıkça hipoksantin oranının artmasıdır. Ayrıca et hipoksantinle aynı etkiye sahip olan guanilik asit ve inosinik asit gibi diğer bağımlılık yapıcı maddeleri de içerir.
4. Dondurma
Kyle S. Burger ve Oregon Araştırma Enstitüsü’nden Eric Stice, yaptıkları araştırmada, fazla yağlı ve şekerli gıdalar tüketen kişilerin bu gıdaları tüketirken ve arzularken uyuşturucu bağımlılarına benzer beyin aktivitelerine sahip olduklarını ifade etti. Araştırmada, 14 ile 16 yaşları arasındaki 151 kişi kullanıldı. Bu kişilere, dondurmayla yapılan milkshake yedirildi. Daha sonra da bu kişilere milkshake fotoğrafı gösterilerek beyinlerinin içindeki değişimler gözlendi. Araştırmada, katılımcıların gerçek milkshake’i arzu ettiği gözlendi ancak son günlerde dondurma yiyen kişilerin mikshake’den daha az haz duyduğu ortaya çıktı. Bu davranış ve tepkinin uyuşturucu bağımlılarıyla aynı olduğunu söyleyen Dr. Burger, insanların keyif almak için daha fazla dondurma yeme ihtiyacı duyduğunu kaydetti.
5. Peynir
Listemizin sürprizlerinden biri de yaygın olarak tüketilen peynir. Pizza dahil pek çok abur cuburda bulunur. Hatta pizza bağımlılığının sebeplerinden biri de peynirdir. Çünkü peynir; opiat molekülleri, kazein ve kasomorfin içerir. Kasomorfin, kazeine benzer bir yapıdadır ve vücutta morfin ile aynı etkiye sahiptir. Kasomorfin, morfin ve eroin gibi beyin reseptörlerine bağlanır. Bunun sonucunda beyin, tıpkı uyuşturucu alındığında yaptığı gibi, dopamin salgılamaya başlar. Bu durum kişide keyif yaratır. Bu durum, gerçek üreticiler tarafından bilinir ve pazarlaması ona göre yapılır. Peynir, insana uyuşturucu bağımlılığında olduğu gibi asla zarar vermez, ancak insanı iyi bir bağımlı haline getirir.
6. Şeker
Şeker, diğer gıdalarda olduğu gibi çok kullanıldığında zararlı hale gelmektedir. Ayrıca önemli derecede bağımlılık yaratabilir. Queensland Teknoloji Üniversitesi’nde yapılan araştırmaya göre; şekerin vücutta bağımlılık yapan maddelerle aynı etkiyi gösterdiği belirlenmiştir. Kokain kullanıldığında vücudun salgıladığı dopamin miktarı, şeker yendiğinde de salgılanmaktadır. Şeker alındıkça salınan dopamin miktarı, kişideki haz duygusunu eskisi gibi tetiklemeyebilir. Bu durumda kişi, şekeri daha fazla kullanmaya mecbur olur ya da depresyon gibi psikolojik sıkıntılara maruz kalır.
Dr. James Di Nicolantonio, şekerin kokainden daha fazla bağımlılılık yaptığını iddia etti. Yapılan araştırmada, kokain bağımlısı farelerin ilk tadımdan itibaren, kokainden ziyade şekeri tercih ettikleri görülmüştür. Edinburgh Üniversitesi’ndeki araştırmacılar tarafından yapılan bir başka çalışmada ise şeker bağımlılığının aslında davranışsal bir sorun olduğu belirlenmiştir. Araştırmada, şekere bağımlı hale gelmenin imkansız olduğu iddia ediliyor.
7. Kahve
Kahve, dünyada en çok tüketilen içeceklerden biridir. Bu içecek, dünyada en fazla bağımlılık yapan ve yaygın olarak kullanılan kafeini içeriyor. Kafein, dopamin salınımını tetikler ve tüketicilerin kendilerini iyi hissetmelerini sağlar. Ayrıca kafein, daha fazla kahve içilerek kürlenebilen ağır bir bağımlılığa neden olur.
8. Gazlı İçecekler
Pepsi ve Coca Cola kafein içerdikleri için ciddi bağımlılık yapan gazlı içeceklerdir. Vücudumuz ihtiyaç duyduğunda adenozinler, adenozin reseptörlerine bağlanır. Adenozinlerin reseptöre bağlanmasıyla birlikte vücut aktivitesi yavaşlar. Bu bağlanma sonucunda kan damarları genişler ve uyku esnasında daha çok oksijenin damarlardan geçmesi sağlanır.
Koladaki kafein bu adenozinlerin yerine reseptöre bağlanır. Kafein, adenozinin aksine hücre aktivitesini hızlandırır. Kafeininin adenozini engellemesiyle birlikte beyindeki nöron hareketleri artar. Adenozin eksikliği, hipofiz bezi tarafından acil durum olarak algılanır ve böbrek üstü bezlerine adrenalin üretme sinyali gönderir. Vücut kısa bir süre sonra hiçbir tehlike olmadığını fark eder ve kolanın etkilerini engellemek için daha fazla adenozin reseptörü oluşturur. Zaten bu anda bağımlı olan içici, daha önce olduğu gibi aynı memnuniyeti elde etmek için daha fazla içecek tüketmek zorundadır. Bir Coca Cola kutusu, uzun vadede diyabete neden olan 10 çay kaşığı şeker veya yüksek fruktozlu mısır şurubu içerir.
9. Patates Cipsi
Yaptığı etkiyle dopamin salgılanmasını tetikler. Patates cipsi ve abur cubur görüntülerinin, uyuşturucu kullanıcıları için alkolü ve uyuşturucu imajını canlandırması nedeniyle beynin aynı bölümünü harekete geçirdiği tespit edildi.
10. Çikolata
Çikolata, zararı herkesçe malum olan ancak vazgeçemediğimiz bir gıdadır. Çünkü kakao dünyasının kafeini olan yağ, teobromin ve enkephalin içerir. Theobromin ve enkephalin, birer uyarıcıdır. Teobromin, kan damarlarımızı genişletir ve rahatlatıcı bir his uyandırmak için kalp hızında ve kan basıncında düşüşe neden olur. Araştırmacıların fareler üzerinde yaptıkları bir deneyde; farelerin, çikolatanın eroin ve morfin gibi beyin opioid reseptörlerini uyaran enkephalin sekresyonunda bir artış yaşadıklarını keşfettiler.