Yazgıcılık, kadercilik, fatalizm.
İtikadi olarak batıl mezhepler arasında gösterilen Cebriye, kader konusunda ortaya atılmış aşırı görüşü temsil eden fırkadır. Konunun ilk defa Cehm b. Safvan (ö.745) tarafından ortaya atıldığı bilinmektedir. Cebr sözlükte “zorlama” manasına gelir.
Cebriye’nin görüşüne göre, insanın hiçbir iş yapma kudreti ve iradesi yoktur. İnsan rüzgarda uçuşan bir tüy gibi, her yaptığı şeyde Allah’ın mutlak iradesine bağlıdır. İyi ve kötü Allah’tan gelir, olayların akışı insanın kontrolü dışındadır. Dolayısıyla her şey Allah tarafından önceden yazılmıştır. Böylece Cebriye mezhebi insandan her türlü irade hürriyetini kaldırır.
Özet olarak belirtmek gerekirse Cebriye görüşü “alın yazısı” demektir. Allah daha insanları yaratmadan önce, hayatları boyunca yapacakları her şeyi, en ince teferruatına kadar tespit etmiştir. İnsan istesin veya istemesin, bu tespit edilenlerin hepsi başına gelecektir.
Bu görüşe göre insanın sorumluluğunu izah etmek imkânsızdır. Mademki insanın yaptığı her şey Allah’ın tespit ettiği ve yaptırdığı şekilde oluyor, o halde insan nasıl sorumlu tutulacaktır? İnsan yaptığı bir işte söz ve pay sahibi olmalı ki neticesinden sorumlu tutulabilsin. Yoksa insanı bir robot gibi değerlendirmek gerekir ki bu da, İslamın teklif ruhuna, insanın tabiatına ve yaratılış gayesine ters düşer.