İçindekiler
Ebeveynlik, çocuklarınız için sadece konfor sağlamanın ve fiziksel ihtiyaçlarını gidermenin ötesinde bir mevkidir. Duygusal olarak, çocuk için orada olmak ve ona bir güven hissi sağlamak, ebeveynin yapması gereken ilk görevlerden biridir. Çocukları daha iyi anlamanıza yardımcı olacak birkaç temel çocuk psikolojisi detayını sizlerle paylaşmak istedim.
1. “Gözlem” Anahtar Kelimedir
Çocuk psikolojisi hakkında detayları öğrenmenin en basit ancak en etkili yollarından biri gözlemdir. Çocuklarınızın ne yaptığına veya söylediklerine ilgi gösterin. Yediklerinde, uyurken ve oynadıklarında; eylemlerini, ifadelerini ve mizaçlarını gözlemleyin. Çocuğunuzun benzersiz olduğunu ve büyüdükçe bile öne çıkan bir kişiliğe sahip olabileceğini unutmayın. Bu nedenle, çocuğunuzu diğer çocuklarla kıyaslamaktan kaçının, çünkü bu sadece ebeveynlik için stres yaratmaz, aynı zamanda çocuğu değersiz hissettirir.
2. Çocuklarınızla “Kaliteli” Zaman Geçirin
Ebeveynler, bütün gün iş ve evlerdeki diğer meşguliyetleriyle zaman geçirirler. Çocuğunuzla bu şekilde vakit geçiriyorsanız, artık değişim zamanıdır. Çocuklarınızı anlamak istiyorsanız, onlar için özel zaman ayırmanız gerekir. Çocuklar ile özel zaman harcamak, yemek masasında yemek yemek veya onları okula getirip götürürken harcanan zaman değildir. Sohbet etmeniz, onlarla oynamak için zaman ayırmanız ve onlarla, psikolojilerini anlamanızı sağlayan kaliteli saatler harcamanız gerekmektedir.
Çocuklarınızla yaptığınız konuşmalar; okulda, evde, hayatlarında neler olup bittiğini, en sevdikleri müzik ya da TV şovunun ne olduğunu, neler için heyecanlandıklarını ve neleri yapamadıklarını öğrenmenizi sağlar. Kaliteli zaman, her zaman konuşmak veya birlikte bir şeyler yapmak anlamına gelmez. Bazen birlikte oturabilir, kısa ama dolu dolu bir oyun oynayabilir ve bazen de sessizce onların kişilikleri hakkında gözlemler yapabilirsiniz.
3. Çocukların Bölünmeyen Dikkate İhtiyacı Vardır
Çocuklarınızla zaman geçirmeyi planladığınızda sadece bununla ilgilenmeniz önemlidir ve başka herhangi bir şey yapmayı planlamamak gerekir. Çocuklarınız sizin bölünmeyen dikkatinizi hak ediyor. Çocuğunuzla konuşurken başka bir şey yapmaya çalışırsanız, çocuğunuzun size verebileceği en önemli bilgileri kaçırabilirsiniz ve bunun yanı sıra çocuk, alması gereken duyguyu alamadığı için, tepenizden hiç inmemesine de sebep olabilirsiniz. Çocuğunuzla özel zaman geçirmenizi sağlayacak bir etkinlik planlayabilirsiniz. Çocuğunuza yeteri kadar ilgi gösterdiğinizde, kendini güvende ve doğrulanmış hisseder ve onun size daha fazla bağlanmış olma ihtimalini artırırsınız.
4. Çocuğunuzun Çevresine Dikkat Edin
Araştırmalar, çocuğun davranış ve tutumlarının büyük ölçüde içinde bulunduğu ortam tarafından şekillendiğini kanıtlamıştır. Çocuğunuzu daha iyi tanımak için içinde bulunduğu çevreye dikkat etmelisiniz.
Araştırmalar, aynı zamanda çevrenin çocuğun beyin gelişimini etkileyebileceğini ve bunun da kendi dilinin ve bilişsel becerilerinin gelişimini etkileyebileceğini kanıtlamaktadır. Çocuğunuzun davranışı, büyük ölçüde etrafındaki insanlara ve insanların onunla nasıl etkileşime geçtiğine bağlıdır. Evde ve okulda oluşturulan ortamın türünü ölçmek için zaman ayırın. Örneğin, çocuğunuz saldırgan davranıyorsa ya da sosyalleşmekten çekiniyorsa, çocuğun bu şekilde davranmasını neyin veya kimin etkilediğini araştırmaya başlayın. Sebepleri araştırıp bulun, sonra çözüm araştırmasına başlayın.
5. Bir Çocuğun Beyin İşlevlerini Anlamaya Çalışın
Ebeveynler, genellikle çocuklarının fizyolojisini bilirler ancak çocuğun beyninin nasıl çalıştığını bilmezler. Beyin, çocuğun sahip olduğu deneyimlerle şekillenir ve bu da farklı durumlara nasıl tepki verdiğini etkiler.
Çocuğun beyin fonksiyonlarının; çocuğun davranışı, karar verme yeteneği, sosyal, mantıksal ve bilişsel yetenekleri hakkında bilgi edinmenize yardımcı olabileceğini anlamak, öğrenmeniz gereken noktalardan biridir.
Yanlış deneyimler, çocuğunuzun zihnine olumsuz tepkiler verilmesine ve genel gelişimi üzerinde olumsuz bir etkiye neden olabilir.
6. Çocuklarınızı Can Kulağıyla Dinleyin
Konuşmak iyidir ancak çocuğunuzla konuşmaktan daha da önemli bir şey vardır. Onları dinlemek çok daha önemlidir. Çocuğunuzun konuşmasını sağlamak ve söylemeye çalıştığı şeyleri dinlemek için bir konuşma başlatın. Çocuklar kendilerini açıkça ifade edemeyebilirler, bu yüzden kullandıkları kelimelere ve sözel olmayan ipuçlarına da dikkat etmelisiniz.
Sadece dinlemeniz değil, aynı zamanda çocuğunuzun dinlenildiğini ve ciddiye alındığını bilmesine de izin verin. Ne dediğini ve verdiği cevapları kabul ederek onun ne söylediğini anladığınızı belirtin. Anlamazsanız, açıklık için sorular sorun. Ama çok fazla konuşmamaya ya da çok fazla soru sormamaya da dikkat edin, çünkü çocuğunuzu tamamen konuşmaya bu baskılar ile kapatabilirsiniz.
7. Doğru Sorular Sorun
Çocuğunuzun konuşmasını ve sizinle iletişiminin güçlü olmasını istiyorsanız, doğru sorular sormanız önemlidir. Çocuğu ayrıntıları paylaşmaya teşvik edecek açık uçlu sorular sorarak konuşmaları başlatın.
“Bu şarkıyı sevdin mi?” sorusunu sorup “evet” veya “hayır” cevabını almak yerine, “Bu şarkı hakkında ne düşünüyorsun?” diye sormak, çocuğun daha fazla fikir söylemesine izin verecektir.
Kiminle oynadığını sormak yerine, hangi oyunları oynadığını sorun. Onları size ayrıntılı olarak açıklamasına izin verin ve onun sözünü kesmeyin.
Ayrıca, çocuğunuzun sorduğu sorulardan asla kaçmayın. Çocuğunuzun sorusuna bir yanıtınız yoksa bekleyin, “Bu soruyu bilmiyorum ama senin için araştırıp öğreneceğim. Sana yanıt vereceğim” deyin. Ve daha sonra yanıt vererek çocuğunuza geri dönün. Çocuğun sorusunu “Ne saçma soru!” gibi tepkiler veya cevaplar vererek uzaklaştırmak, çocuklarınızı gelecekte soru sormaktan vazgeçirebilir.
8. Çocuk Psikolojisi ve Gelişimi Hakkında Kendinizi Eğitin
Çocuğunuzun ne kadar iyi olduğunu bilmek için çocuk gelişiminin farklı aşamalarını anlamada aktif olun. Kitaplar, çevrimiçi dergiler okumak için zaman ayırın ve çocuk psikolojisi ve gelişimi hakkında size sağlıklı bilgi verebilecek uzmanlarla iletişimde olun. Ne beklediğinizi bilmediğinizde, her şey iyi görünebilir veya tam tersi olabilir. Kendinize göre olayları yorumlamaktansa bir uzmanın görüşünü öğrenmek her zaman daha faydalı olacaktır. Uzmanlara tepkisel bakmayın, sağlıklı bilgi verenlerin bilgilerine güvenin.
9. Empati Kurun
Bazen bir çocuk gibi düşünmek zorundayızdır ve hatta onlara ulaşmak için harekete geçmenin ilk yolu da onlar gibi düşünmek ve hareket etmektir. Empati, ebeveynleri geliştirmek için önemli bir adımdır ve çocuklarla iletişiminizi de güçlendirir. Çocuklarınızın size söylediklerinde neler yaşadıklarının farkında olabilirsiniz. Ancak empati kurmazsanız neler yaşadıklarını anlamaya bile yaklaşamayabilirsiniz.
Aşağıda, empati için bazı basit yollar vardır:
- Duygularını dinleyin. Neler yaşadıklarını ölçmeye çalışın.
- Kendinize şunu sorun: Eğer bir çocuk olsaydınız, yetişkinlere benzer konuşmaları, karmaşık kelimeleri ve ifadeleri anlar mıydınız?
- Çocuğunuzun davranışını anlamadığınızda kendinize sorun: Çocuğunuzun yerinde olsaydınız nasıl davranırdınız veya tepki verirdiniz?