İçindekiler
D Vitamini Nedir?
“Güneş ışığı vitamini” olarak da bilinen d vitamini, vücudun güneş ışınlarına teması sonucu üretilir. Bazı yiyecekler veya takviye ürünlerle de bu vitamin ihtiyacının ufak bir kısmı giderilebilir.
Çıplak cildin 5-10 dakika boyunca, haftada 2-3 kez hassas güneş ışığına maruz kalmasının d vitamini üretimi için yeterli olduğu ifade edilir. Ancak D vitamini oldukça hızlı bir şekilde parçalanır ve vücut tarafından tüketilir.
D vitamini, kemik ve diş sağlığı için elzemdir. Ayrıca kanser, tip 1 diyabet, multipl skleroz ve daha birçok hastalıklardan da korur.
Vücut tarafından yaratılamayan besin değerlerine vitamin denir. Bu nedenle d vitaminin “hormon” olduğu da iddia edilir.
D Vitamininin Faydaları
1) Kemik Sağlığı
D vitamini, bağırsaklardaki kalsiyumu emer, böbreklerden atılacak kalsiyumu geri kazanır ve düzenler. Ayrıca kandaki fosfor seviyelerini de korur. Kemik sağlığı için her iki faktör çok önemlidir. Çocuklarda d vitamini eksikliği, kemiklerin yumuşaması sonucu “raşitizme” neden olabilir. Yetişkinlerde d vitamini eksikliği, osteomalazi (kemiklerin yumuşaması) veya osteoporoz olarak ortaya çıkar. Osteomalazi zayıf kemik yoğunluğu ve kas zayıflığı ile sonuçlanır. Osteoporoz, menopoz sonrası kadınlar ve yaşlı erkekler arasında en sık görülen kemik hastalığıdır.
2) Grip Riskinde Azalma
Kış aylarında yeterli miktarda d vitamini alan çocuklarda, influenza A enfeksiyon riski yüzde 40 azalır.
3) Düşük Diyabet Riski
Vücuttaki d vitamini ile tip 2 diyabet riski arasında ters bir ilişki olduğu bilinmektedir. Tip 2 diyabetli kişiler için yetersiz d vitamini, insülin sekresyonunu ve glukoz toleransını olumsuz yönde etkileyebilir. Günlük yeterli derecede d vitamini alan bebeklerin ilerleyen yaşlarda tip 1 diyabet geliştirme riski yüzde 88 daha düşüktür.
4) Sağlıklı Bebekler
Günde yeterli miktarda D vitamini alan çocuklar ile % 20 oranında daha az d vitamini alan çocuklar kıyaslandığında; daha az alanların 16 hafta sonra arter duvar sertliğinin önemli ölçüde düştüğü gözlemlenmiştir.
D vitamininin düşüklüğü, atopik çocukluk hastalıkları ve astım; atopik dermatit ve egzama gibi alerjik hastalık riskini ve ciddiyetini de artırmaktadır. D vitamini, glukokortikoidlerin anti-enflamatuar etkilerini artırabilir, bu da steroid-dirençli astımı olan insanlar için fayda sağlar.
5) Sağlıklı Hamilelik
D vitamini eksikliği olan hamile kadınların preeklampsi geliştirme ve sezaryene ihtiyaç duyma riski daha fazladır. D vitamini durumunun zayıflığı, gestasyonel diabetes mellitus (gebelik şekeri) ve gebe kadınlarda bakteriyel vajinozla ilişkilidir.
Hamilelik sırasında yüksek d vitamini düzeylerinin, çocuklarda yaşamın ilk 2 yılında artmış gıda alerjisi riski ile ilişkili olduğunu not etmek de önemlidir.
6) Kanseri Önleme
D vitamini, hücre büyümesini düzenleme ve hücreden hücreye iletişim için son derece önemlidir. Bazı çalışmalar kalsitriolin (D vitamininin hormonal olarak aktif formu) kanserli dokudaki yeni kan damarlarının büyümesini ve gelişimini yavaşlatarak, kanser hücresi ölümünü artırarak ve hücre çoğalmasını ve metastazlarını azaltarak kanser ilerlemesini azaltabileceğini göstermiştir.
D vitamini eksikliği 200’den fazla insan genini etkiler.
D vitamini eksikliği ayrıca; kardiyovasküler hastalık, hipertansiyon, multipl skleroz, otizm, alzheimer hastalığı, romatoid artrit, astım ve domuz gribi riskiyle de ilişkilendirilmiştir. Ancak bu ilişki tıp dünyasında net olarak kanıtlanmamıştır.
Tavsiye Edilen D Vitamini Alımı
D vitamininin alımı iki şekilde ölçülebilir: Mikrogram (mcg) ve Uluslararası Birimler (IU). Bir mikrogram D vitamini, 40 IU D vitaminine eşittir.
0-12 ay bebekler – 400 IU (10 mcg).
1-18 yaş arası çocuklar – 600 IU (15 mcg).
18 – 70 – 600 IU (15 mcg)
70 ve üzeri – 800 IU (20 mcg)
Hamile veya emzikli kadınlar – 600 IU (15 mcg).
D Vitamini Eksikliği
Vücudun d vitaminini almasını engelleyen birçok neden vardır. Örneğin, daha koyu ten rengi ve güneş kremi kullanımı. Bu iki faktör vücudun d vitamini üretmek için güneşten gelen ultraviyole ışınlarını emme yeteneğini azaltır. Güneş koruyucu, vücudun vitaminleri % 95 oranında sentezleme yeteneğini azaltabilir. D vitamininin üretimi için cildin doğrudan güneş ışığına maruz kalması gerekir. Kuzeyde veya hava kirliliğinin yüksek olduğu yerlerde yaşayan, gece çalışan ve gündüz evde kalan ya da daha çok evde zaman geçiren insanlarda d vitamini eksikliği görülebilir. Sadece anne sütüyle beslenen bebekler, özellikle koyu tenli veya çok az güneş ışığına maruz kalıyorsa, d vitamini desteğine ihtiyaçları vardır.
Not: D vitamini takviyesi alınabilse de mümkün oldukça doğal kaynaklardan, herhangi bir vitamin veya mineral elde etmek en iyisidir.
D Vitamini Eksikliğinin Belirtileri
- Çok sık hastalanmak
- Yorgunluk
- Ağrılı kemikler ve sırt
- Depresyon
- Yaraların geç iyileşmesi
- Saç dökülmesi
- Kas ağrısı
D vitamini eksikliği uzun süre devam ederse;
- Şişmanlık
- Şeker hastalığı
- Hipertansiyon
- Depresyon
- Fibromiyalji
- Kronik yorgunluk sendromu
- Osteoporoz
- Alzheimer hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıklar görülebilir.
D vitamini eksikliği ayrıca bazı kanserleri; özellikle de meme, prostat ve kolon kanserini tetikleyebilir.
D vitamininin aşırı tüketimi ( Hipervitaminozu D) kemiklerin fazla kireçlenmesine; kan damarlarının, böbreklerin, akciğerlerin ve kalbin sertleşmesine neden olabilir.
Hipervitaminozu D’nin en sık görülen semptomları baş ağrısı ve bulantıdır ancak iştahsızlık, ağız kuruluğu, metalik bir tat, kusma, kabızlık ve ishal de görülebilir.