İçindekiler
Nedir?
Fıstık alerjisi, vücudun fıstıkta bulunan proteine karşı gösterdiği aşırı tepkidir. Çocuklarda çok sık görülmesinin yanı sıra anafilaksiye yol açan en yaygın alerji türlerinden biridir.
Belirtiler
Fıstığa karşı gelişen alerjik reaksiyon genellikle fıstıkla temasın akabinde olur. Belirtileri şunlardır;
- Kurdeşen, kızarıklık ve şişme gibi cilt reaksiyonları
- Ağız, boğaz veya çevresinde kaşıntı ve karıncalanma
- İshal, mide krampları, bulantı veya kusma gibi sindirim sorunları
- Boğazın sıkılması
- Nefes darlığı
- Hırıltılı solunum
- Burun akıntısı
Anafilaksi Belirtileri
Fıstık alerjisi, gıda kaynaklı anafilaksinin en yaygın nedenidir. Belirtileri şunlardır:
- Hava yollarının daralması
- Nefes almayı zorlaştıracak şekilde boğazın şişmesi
- Kan basıncında şiddetli düşüş (şok)
- Nabzın hızlanması
- Baş dönmesi veya bilinç kaybı
Nedenleri
Fıstık alerjisi, bağışıklık sisteminin fıstık proteinlerini, yanlışlıkla, zararlı bir şey olarak tanımladığında ortaya çıkar. Fıstık ile doğrudan veya dolaylı temas, bağışıklık sisteminin semptomlara neden olan kimyasalları kan dolaşımına salmasına neden olur.
Risk Faktörleri
Alerjilerin kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak, belirli risk faktörleri alerjilerin gelişme olasılığı artırır. Fıstık alerjisi risk faktörleri şunlardır:
- Yaş: Gıda alerjileri en çok çocuklarda, özellikle de küçük çocuklarda ve bebeklerde görülür. Yaşlandıkça, sindirim sistemini olgunlaşır ve vücudun alerjileri tetikleyen yiyeceklere tepki verme olasılığı azalır.
- Yer fıstığına alerji geçmişi: Fıstık alerjisi olan bazı çocuklar zamanla tedavi olurlar. Ancak tekrarlama olasılığı daima yüksektir.
- Diğer alerjiler: Halihazırda bir yiyeceğe karşı alerji varsa, diğerine olma riski artabilir. Hatta, saman nezlesi gibi başka bir alerji türüne sahip olmak, gıda alerjisi olma riskini artırır.
- Kalıtsal özellikler: Aile geçmişinde diğer alerjiler, özellikle gıda alerjileri yaygınsa, fıstık alerjisi riski artar.
Tedavi
Fıstık alerjisinin ilk ve en önemli tedavisi yer fıstıktan uzak durmaktır. Herhangi bir maruziyette oral immünoterapi dahil olmak üzere farklı tedavi çeşitleri mevcuttur.
Duyarsızlaştırma olarak da bilinen oral immünoterapi, fıstık alerjisi olan veya fıstık alerjisi riski taşıyan çocuklara kontrollü biçimde fıstık içeren yiyecek dozları vermektir. Oral immünoterapi, fıstık alerjisinin tedavisi değildir. Burada amaç bağışıklı sisteminin süreç içerisinde fıstık proteinine karşı duyarsızlaşması ve anafilaksi riskinin ortadan kalkmasıdır.
Fıstık alerjisinde anafilaksi riskinin yüksek olması nedeniyle epinefrin taşınması tavsiye edilir. Difenhidramin (Benadryl) gibi antihistaminikler de akut alerjik reaksiyonların tedavisinde kullanılabilir.