1632 yılında yaptığı özel bir aletle İstanbul’da Galata Kulesi’nden havalanarak Boğaz’ı geçip Üsküdar’a inen bilgin, mucit.
17. yüzyılda yaşayan Ahmed Çelebi’yle ilgili bilgiler sadece Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sine dayanmaktadır. Çeşitli fen ve sanatlardan anladığı için ‘bin fenli’ anlamında Hezarfen unvanıyla anılan Ahmed Çelebi uçma ile ilgili araştırma ve deneylerini Okmeydanı’nda yapmıştır.
Seyahatname’de Hezarfen Ahmed Çelebi ve uçuş olayı ile ilgili bilgiler şu şekildedir: “Hezarfen Ahmed Çelebi, Evvela Okmeydanı’nın minberi üzerinde rüzgarın şiddetinde kartal kanatlarıyla sekiz dokuz kere havada uçarak talim etmiştir. Sonra Sultan Murad Han Sarayburnu Sinan Paşa köşkünden seyrederken, Galata Kulesi’nin ta tepesinden lodos rüzgarıyla uçarak Üsküdar’da Doğancılar Meydanı’na inmiştir. Sonra Murad Han kendisine bir kese altın ihsan ederek bu adam pek korkulacak bir adamdır. Her ne isterse elinden geliyor. Böyle kimselerin durması doğru değil diye Cezayir’e sürmüştür. Orada vefat eyledi” diye bahsedilmektedir.
Hezarfen Ahmed Çelebi’nin Galata Kulesi’nden Doğancılar’a kadar 3200 metrelik mesafeyi uçması, kol ve kas gücüyle kuşları takliden kanat çırpması ile mümkün değildir. Günümüz aerodinamik bilimin ışığı altında incelendiğinde bu uçuşun, ancak hava akımlarından faydalanarak yükselip ilerleyebilen, bugün daha ziyade tatil yörelerinde amatör bir spor olarak yapılan ve yekpare kanatlarla havada kalıp süzülme esasına dayanan bir çeşit basit planörle mümkün olabileceği sanılmaktadır.
İnsanın uçma denemelerinin ilki olan bu olay, havacılık tarihinin temel taşlarından biridir. Osmanlı devletinin gerek Lagari Hasan Çelebi gerekse Hezarfen Ahmed Çelebi’nin girişimlerini desteklememesi bu alandaki gelişmeleri engellemiştir
Kaynakça
- Mustafa KAÇAR “Hezarfen Ahmet Çelebi”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C.17, S.297, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1998.
- Prof. Dr. Arslan Terzioğlu “Türk-İslam Kültür Çevresinde Uçma Denemeleri, Otomatik Makinalar, Denizaltı ve Roket Teknolojisi” , Türkler, C.11, S.472-474, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002.