İdrar Kaçırma Nedir, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

İdrar Kaçırma Nedir?

İdrar kaçırma, mesane kontrolü sağlanamaması sonucu idrarın dışarı sızmasıdır. İdrar kaçırma riski yaşla birlikte artmaktadır. Özellikle 50 yaş ve üstü kadınlar arasında daha yaygındır. Semptomlar hafif sızıntıdan kontrol edilemeyen ıslanmaya kadar değişebilir.

İdrar Kaçırma Türleri

Sıkışma tipi idrar kaçırma (idrar torbası kas aktivitesinde aşırılık): En sık karşılaşılan tiptir. Aniden ortaya çıkan aşırı idrar torbası kasılmaları sonucu kişi, idrarını tutamaz ve kaçırır.
Stres tipi idrar kaçırma: En sık karşılaşılan tiplerden ikincisidir. Hastaların karın içi basıncının arttığı (öksürme, hapşırma, ağır bir şey kaldırma, egzersiz yapma) durumlarda meydana gelir.
Taşma tipi idrar kaçırma (üretra tıkanıklığı ve idrar torbası kas aktivitesinde zayıflık): İdrar torbası idrarla doludur ve idrarı boşaltma görevini yerine getiremez. Hastalar sık aralıklarla idrara çıkma ihtiyacı hissederler. Erkeklerdeen görülen en sık sebep prostat büyümesidir. İdrar yapmada zorlanma ve idrar sonrası damla damla idrar gelmesi dikkat edilmesi gereken semptomlardır.
Fonksiyonel idrar kaçırma: Hareket kabiliyeti zayıf olan hastalarda görülür. Hastalar idrar yapma ihtiyaçlarını fark edememekte veya ettikleri halde tuvalete yetişememektedirler.
Karışık tip: Birden çok idrar kaçırma tipinin birlikte olduğu türdür.
Postural idrar kaçırma: Pozisyon değiştirirken olur. Örnek; yatar ya da oturur vaziyetten kalkar pozisyona geçerken.
Gece idrar kaçırma: Uyku halindeyken farkına varmadan idrar kaçırmaktır.
Sürekli idrar kaçırma: İdrarın devamlı bir şekilde, kontrolsüz olarak dışarı akmasıdır.
Hissetmeksizin idrar kaçırma: Hastanın idrar kaçırma olduğunu hissetmemesi fakat kendini ıslak halde bulmasıdır.
Cinsel ilişki sırası idrar kaçırma: Penis girişi veya orgazm sırasında kontrolsüz idrar kaçırma durumudur.

İdrar Kaçırma Nedenleri

İdrar kaçırma, hastalıktan ziyade semptom olarak tanımlanır. Alışkanlık, hastalık veya fiziksel problemlerden kaynaklanabilir.

Geçici İdrar Kaçırma

Bazı içecekler, yiyecekler ve ilaçlar idrar söktürücü etki yapabilir. Mesaneyi uyarır ve idrar hacmini artırır. Bunlar:

Alkol
Kafein
Gazlı içecekler ve maden suyu
Yapay tatlandırıcılar
Çikolata
Acı biber
Baharat, şeker veya asit bakımından zengin gıdalar, özellikle turunçgiller
Kalp ve tansiyon ilaçları, yatıştırıcılar ve kas gevşeticiler
Büyük dozlarda C vitamini

İdrar kaçırma, kolayca tedavi edilen tıbbi durumdan da kaynaklanabilir:

İdrar yolu enfeksiyonu: Enfeksiyonlar mesaneyi tahriş edebilir, bu da idrara çıkmayı ve sürekli idrar yapma hissini artırabilir.
Kabızlık: Rektum, mesanenin yakınında bulunur ve sinirler ortaktır. Rektumdaki sert ve sıkıştırılmış dışkı, bu sinirlerin aşırı aktif olmasına ve idrar sıklığının artmasına neden olur.

Kalıcı İdrar Kaçırma

İdrar kaçırma, fiziksel sorunların veya değişikliklerin neden olduğu kalıcı bir durum olabilir:

Gebelik: Hormonal değişiklikler ve fetüsün artan ağırlığı strese bağlı idrar kaçırmaya yol açabilir.
Doğum: Vajinal doğum mesane kontrolü için gerekli kasları zayıflatabilir ve ayrıca mesane sinirlerine ve destekleyici dokuya zarar verebilir. Bu da düşmüş (sarkan) pelvik zemine yol açar. Prolapsus ile mesane, uterus, rektum veya ince bağırsak, normal pozisyondan aşağı doğru itilebilir ve vajinaya çıkabilir. Bu tür çıkıntılar idrar kaçırma ile ilişkili olabilir.
Yaş: Mesane kasının yaşlanması, mesanenin idrar saklama kapasitesini azaltabilir. Ayrıca, istemsiz mesane kasılmaları yaşlandıkça daha sık görülür.
Menopoz: Menopozdan sonra kadınlar daha az östrojen üretir. Östrojen; mesane ve üretra astarını sağlıklı tutmaya yardımcı olan bir hormondur. Bu dokuların bozulması idrar kaçırmayı şiddetlendirebilir.
Histerektomi: Kadınlarda mesane ve uterus, aynı kasların ve bağların birçoğu tarafından desteklenir. Rahim çıkarılması da dahil olmak üzere bir kadının üreme sistemini içeren herhangi bir cerrahi ve destekleyici işlem, pelvik taban kaslarına zarar verebilir ve bu da idrar kaçırmaya neden olabilir.
Büyümüş prostat: Özellikle yaşlı erkeklerde idrar kaçırma genellikle iyi huylu prostat olan hiperplazisiden kaynaklanır. Hiperplazisi, prostat bezinin genişlemesi sonucu ortaya çıkar.
Prostat kanseri: Erkeklerde strese veya dürtüye bağlı idrar kaçırma prostat kanseri ile ilişkilidir. Bunun dışında genellikle idrar kaçırma prostat kanseri tedavilerinin yan etkisidir.
Tümör veya taş benzeri engeller: İdrar yolundaki herhangi bir tümör, normal idrar akışını engelleyerek taşma yoluyla idrar kaçırmayı tetikleyebilir. İdrar taşları -mesanede oluşan sert, taş benzeri kitleler- bazen idrar sızıntısına neden olur.
Nörolojik bozukluklar: Multiple skleroz, Parkinson hastalığı, inme, beyin tümörü veya omurga yaralanması, mesane kontrolünde yer alan sinir sinyallerine müdahale ederek idrar kaçırmaya neden olabilir.

İdrar Kaçırmada Risk Faktörleri

İdrar Kaçırma Riskini Artıran Faktörler

Cinsiyet: Kadınların strese bağlı idrar kaçırma olasılığı daha yüksektir. Hamilelik, doğum, menopoz ve normal kadın anatomisi bu farkı oluşturmaktadır. Bununla birlikte, prostat bezi problemleri olan erkekler, sıkışmaya ve taşmaya bağlı idrar kaçırma riski altındadır.
Yaş: Yaşlandıkça mesanedeki ve üretradaki kaslar güçlerinin bir kısmını kaybeder. Yaşla ilgili değişiklikler mesanenin idrarı tutma gücünü azaltır.
Aşırı kilolu olmak: Ekstra kilo, mesane ve çevresindeki kasların üzerindeki basıncı artırarak onların zayıflamasına neden olur. Öksürme veya hapşırma gibi tepkiler de idrarın dışarı sızmasına neden olur.
Sigara içmek: Tütün kullanımı idrar kaçırma riskini artırır.
Genetik miras: Ailede görülen idrar kaçırma geçmişi risk durumunu artırır.
Diğer hastalıklar: Nörolojik hastalık veya diyabet, inkontinans riskini artırabilir.

İdrar Kaçırma Komplikasyonları

Kronik Komplikasyonlar

Cilt problemleri: Sürekli ıslanan deride döküntüler, cilt enfeksiyonları ve yaralar gelişebilir.
İdrar yolu enfeksiyonları: İdrar kaçırma, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu riskini artırır.
Kişisel yaşam üzerindeki etkiler: İdrar kaçırma iş ilişkilerini, sosyal ve kişisel ilişkileri etkileyebilir.

İdrar Kaçırma Tedavisi

İdrar kaçırma tedavisi, inkontinans tipine, şiddetine ve altta yatan nedene bağlıdır.

Davranışsal Teknikler

Mesane Eğitimi

Olayı ertelemek: Amaç, dürtüyü kontrol etmektir. Kişi, herhangi bir dürtü olduğunda idrara çıkmayı nasıl geciktireceğini öğrenir.
Çift işeme: Bu, idrara çıkmayı, sonra birkaç dakika beklemeyi ve sonra tekrar idrara çıkmayı içerir.
Tuvalet tarifesi: Kişi gün içinde belirli saatlerde tuvalete gitmeyi planlar. Örneğin, her 2 saatte bir.

Mesane eğitimi, hastanın mesane üzerindeki kontrolünü artırır.

Pelvik Taban Kas Egzersizleri

İdrarı kontrol etmeye yardımcı olan kasları güçlendirmek için önerilir. Kegel egzersizleri olarak da bilinen bu egzersizler özellikle strese bağlı idrar kaçırmada çok etkilidir.

Pelvik taban kas egzersizlerinde; idrarı durdurmak ve beş saniye tutmak için kullanılacak kaslar sıkılır (büzülür) ve ardından beş saniye gevşenir (zor olması durumunda, iki saniye basılı tutarak ve üç saniye dinlenerek başlanabilir). Daha sonra kasılmalar bir seferde 10 saniye tutulur ve her gün birkaç tekrar yapılır.

Elektriksel Stimülasyon

Pelvik taban kaslarını uyarmak ve güçlendirmek için geçici olarak rektum veya vajinaya elektrotlar yerleştirilir. Hassas elektrik stimülasyonu strese bağlı idrar kaçırmada etkilidir.

İlaç

İdrar kaçırmayı tedavi etmek için yaygın olarak kullanılan ilaçlar:

Antikolinerjikler: Bu ilaçlar, aşırı aktif bir mesaneyi sakinleştirir ve dürtüye bağlı idrar kaçırmaya yardımcı olabilir. Reçete edilen ilaçlar arasında oksibutinin (Ditropan XL), tolterodin (Detrol), darifenasin (Enablex), fesoterodin (Toviaz), solifenasin (Vesicare) ve trospium (Sanctura) bulunur.
Mirabegron (Myrbetriq): Sıkışma inkontinansını tedavi etmek için kullanılan bu ilaçlar, mesane kasını gevşetir ve mesanenin tutabileceği idrar miktarını artırır. Ayrıca bir kerede yapılan idrar miktarını artırarak mesanenin tamamen boşaltılmasına yardımcı olur.
Alfa blokerleri: Sıkışmaya veya taşmaya bağlı idrar kaçırmada kullanılır. Bu ilaçlar, prostattaki mesane boynu kaslarını ve kas liflerini gevşetir ve mesaneyi boşaltmayı kolaylaştırır. Reçete edilen ilaçlar arasında tamsulosin (Flomax), alfuzosin (Üroksatral), silodosin (Rapaflo), doksazosin (Cardura) ve terazosin bulunur.
Topikal östrojen: Kadınlar için vajinal krem, halka veya yama şeklinde, düşük dozlu topikal östrojen uygulaması yapılır. Üretra ve vajinal bölgelerdeki dokuların toplanmasına ve gençleşmesine yardımcı olur. Sistemik östrojen -hormonu bir hap olarak almak- idrar kaçırma için önerilmez ve hatta durumu daha da kötüleştirebilir.

Tıbbi Cihazlar

Aşağıdaki tıbbi cihazlar kadınlar için tasarlanmıştır.

Üretral ekler: Kadın, cihazı aktiviteden önce vajinaya sokar ve idrar yapmak istediğinde çıkarır.
Pessary: Vajinaya yerleştirilen ve tüm gün giyilen sert bir halka. Mesaneyi tutmaya ve sızıntıyı önlemeye yardımcı olur.
Radyofrekans tedavisi: Alt üriner sistemdeki doku ısıtılır. İyileştiğinde, genellikle daha sıkıdır ve sıkı olduğunda daha iyi idrar kontrolü sağlar.
Botox (botulinum toksini tip A): Mesane kasına enjekte edilir, aşırı aktif mesanesi olanlara yardımcı olabilir.
Hacim artırıcılar: Üretra çevresindeki dokuya enjekte edilerek üretranın kapalı kalmasına yardımcı olur.
Sakral sinir stimülatörü: Kalça derisinin altına implante edilir. Bir telle omurilikten mesaneye giden bir sinire bağlanır. Tel, siniri uyaran ve mesane kontrolüne yardımcı olan bir elektrik darbesi yapar.

Cerrahi Yöntemler

Sling prosedürleri: Üretraya (mesane boynu) bağlı kalınlaşmış kas alanı çevresinde pelvik bir askı oluşturmak için kullanılır. Askı, özellikle öksürmede veya hapşırmada üretrayı kapalı tutmaya yardımcı olur. Bu prosedür strese bağlı idrar kaçırma tedavisinde kullanılır.
Mesane boynu süspansiyonu: Bu yöntem mesane boynuna destek sağlamak için tasarlanmıştır. Mesanenin üretraya bağlandığı kalınlaşmış kas alanı, karın insizyonu içerir, bu nedenle genel veya spinal anestezi sırasında uygulanır.
Prolapsus cerrahisi: Karışık idrar kaçırma ve pelvik organ prolapsusu olan kadınlarda cerrahi müdahale, bir askı prosedürü ve prolapsus cerrahisinin bir kombinasyonunu içerir.
Yapay idrar sfinkteri: Erkeklerde idrar sfinkterini idrar yapmaya hazır olana kadar kapalı tutmak için mesane boynuna küçük, sıvı dolu bir halka implante edilir.

Diğer Seçenekler

Üriner Kateter: Mesaneden, üretradan, vücuttan idrarı toplayan ve bir torbaya giden tüp.

Emici pedler: Eczanelerde ve marketlerde satılabilen hafif ve kullanışlı emici pedler.

Kaynakça

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/urinary-incontinence/diagnosis-treatment/drc-20352814

https://www.medicalnewstoday.com/articles/165408