İçindekiler
III. Murad Kimdir ?
4 Temmuz 1546 tarihinde II. Selim’in ve Venedik asıllı eşi Nurbanu Sultan’ın en büyük erkek çocuğu olarak Manisa’da dünyaya geldi. Çocukluk yıllarını Manisa’da geçiren Murad, iyi bir öğrenim görme fırsatı buldu. Farsça ve Arapça gibi dillere ilgi duydu ve kendisini bu alanlarda geliştirdi. III. Murad tahta çıktığında 28 yaşındaydı. Osmanlı İmparatorluğu’nda hükümdarlık yapan 12. padişah iken aynı zamanda 91. İslam halifesiydi. Bunun yanı sıra Osmanlı Devleti’nin en geniş sınırlara ulaştığı Yükselme Dönemi’nin son padişahıydı.
Sultan Murad da neredeyse tüm padişahlar gibi sanat alanına ilgi duydu. “Muradi” veya “Murad” mahlaslarını kullanarak şiirlerini icra etti. Bununla birlikte hat sanatında usta olan III. Murad’ın eserleri Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesinde sergilenmektedir.
III. Murad’ın Tahta Geçişi
III. Murat sancak beyliği vazifesini ilk olarak Aydın’da tamamladı. Devlet işlerine burada aşina oldu. Daha sonra da Alaşehir’de sancak beyliği görevini yerine getirdi. Babası II. Selim ani bir şekilde vefat ettikten sonra oğlu III. Murad, 22 Aralık 1574 tarihinde tahta geçti. Tahta geçtiği gün beş kardeşini de boğdurttu. II. Selim padişah olduktan sonra devletin yönetiminden sorumlu olan Sokullu Mehmed Paşa görevine devam etti.
Fas’ın Fethi ve İngiltere İlişkileri
1578’de Ramazan Paşa önderliğindeki Osmanlı ordusu Fas’ı fethederek çevredeki Portekizlileri etkisiz hale getirdiler. III. Murad döneminde Venedik, Ceneviz ve Fransız gemilerine kapitülasyon (ayrıcalık) tanınıyordu. İngiltere ve İrlanda Kraliçesi olan I. Elizabeth aynı ayrıcalıkların kendi devletlerine de tanınması isteğini III. Murad’a iletti. Bunun üzerine İngiltere ve Osmanlı Devleti arasındaki ilişkiler kuvvetlendi. I. Elizabeth, İngiltere Devleti’ne ilk imtiyaz tanındıktan sonra İstanbul’a sürekli bir elçi göndertti.
Doğu’ya Düzenlenen Seferler
Safevî Devleti’nin üçüncü hükümdarı ve aynı zamanda I. Tahmasb’ın oğlu II. İsmail’in ölümü üzerine Safevî Devleti’nde taht kavgaları başladı. Devam eden mücadeleden ötürü yönetimde zayıflama görüldü. Bunu fırsat bilen Osmanlı Devleti Safevîler ile mücadeleye girişti. III. Murad döneminde Safevî Devleti ile Osmanlı Devleti arasında yaşanan ilk savaş 1577 yılında başladı ve 1589’da sona erdi. Mücadeleler tam olarak on iki yıl devam etti. Özdemiroğlu Osman Paşa komutasındaki Osmanlı kuvvetleri 9 Ağustos 1578’de Çıldır Meydan Savaşı’nı kazanarak Safevîleri yenilgiye uğrattı. Uzun süre geçmeden Gürcistan topraklarının tamamı Osmanlı himayesine girdi.
21 Mart 1590’da Safevî Devleti’nin isteği ile Ferhat Paşa Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma sayesinde iki devlet arasında barış sağlandı ve Tebriz, Karadağ, Gürcistan, Şirvan ve Dağıstan kesin bir şekilde Osmanlı Devleti’ne katıldı.
Sokullu Mehmet Paşa’nın Ölümü
Sokullu Mehmet Paşa Osmanlı’da gölge padişah olarak bir döneme damgasını vurdu. Yönetimde gösterdiği faaliyetler nedeniyle saray çevresinde ve birçok kesimde tepkileri üzerine çekmeye başladı. III. Murad ise Sokullu’nun idaresinden hoşnut olmayanlarla iş birliği içindeydi. Sokullu Mehmed Paşa 11 Ekim 1579 tarihinde ikindi divanı çıkışında derviş kılığına giren biri tarafından hançerlenerek ağır yaralandı. Bu yaralanma neticesinde kurtarılamadı ve vefat etti. Suikastın neden ve kim tarafından yaptırıldığı çözülemedi. Bu ölüm Osmanlı Devleti’nin Duraklama Dönemi’ne girmesinde etkili oldu.
Avusturya Sorunu
Avusturya Arşidüklüğü ile yapılan barış antlaşması 1593’te Avusturya tarafından bozuldu. Telli Hasan Paşa’nın “Uskok” adı verilen çeteleri yok etme girişimi Avusturya tarafından harp nedeni olarak kabul edildi. Avusturya Arşidükü ve Kutsal Roma İmparatoru olan II. Rudolf, Osmanlı Devleti’ne karşı ödemekle yükümlü olduğu vergiyi kesti. Sırp asıllı Osmanlı Devlet adamı Telli Hasan Paşa, 1593’te Siska Kalesi’ni abluka altına aldı. Siska Kalesi’nin kuşatılması sırasında Telli Hasan Paşa, Hersek sancak beyi ve birçok asker hayatını kaybetti.
Bir zamanlar Osmanlı Donanması’nın Kaptanıderyası olan Sinan Paşa’nın (Sinanüddin Yusuf Paşa) önderliği ile 1593’te Avusturya Arşidüklüğüne resmen savaş ilan edildi. 1593-1606 yılları arasında meydana gelen Osmanlı-Avusturya Savaşı, I. Ahmet döneminde imzalanan Zitvatorok Antlaşması (11 Kasım 1606) ile son buldu.
III. Murad Dönemindeki Mimari Faaliyetler
Osmanlı Devleti’nin yönetiminde geri planda kalmayı tercih eden III. Murad, saltanatı boyunca Osmanlı topraklarının imar edilmesini sağlayan faaliyetlere öncelik verdi. Azapkapı Sokullu Camii, İzmit Pertev Paşa Camii, Ilgın Lala Mustafa Paşa Camii, Üsküdar Eski Valide Camii ve Külliyesi, Şemsi Ahmed Paşa Camii ve Medresesi ve Manisa Muradiye Camii III. Murad’ın Mimar Sinan’a yaptırdığı eserlerden bazılarıdır. Ayrıca eşi Safiye Sultan aracılığıyla birçok eser inşa edilmiştir.
III. Murad’ın Ölümü
III. Murad, 16 Ocak 1595 tarihinde İstanbul’da vefat etmiştir. Ölüm sebebi konusunda tarihçilerin farklı görüşleri bulunmaktadır. Padişahın hekimi, III. Murad’ın ölüm sebebini böbreklerindeki hastalık olarak açıklamıştır. Ancak prostat kanseri, felç gibi hastalıkların da padişahın ölümüne sebep olduğu kimi tarihçiler tarafından ifade edilmektedir.
21 senelik saltanatı son bulan III. Murad vefat ettiğinde 49 yaşındaydı. Sultan III. Murad’ın türbesi Ayasofya Camii’nin bahçesinde yer alır. III. Mehmed, babasının ölümünden sonra 27 Ocak 1595 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu’nda hükümdarlık yapan on üçüncü Osmanlı padişahı olarak tahta geçti.