İçindekiler
Genel Bakış
III. Osman, Sultan II. Mustafa ve Şehsuvar Sultan’ın oğlu olarak 2 Ocak 1699 tarihinde Edirne’de dünyaya geldi. Kendisinden yaşça büyük erkek kardeşi I. Mahmud’un ölümünden sonra, 13 Aralık 1754’te, 55 yaşında iken Osmanlı Devleti’nin 25. hükümdarı olarak tahta geçti. Babası Sultan II. Mustafa’nın saltanatı sürecinde yaşamını İstanbul’da devam ettirdi. Edirne Vakası neticesinde tahtından olan babası ile Şimşirlik Dairesi’ne hapsedildi.
Babasından sonra abisi I. Mahmud 30 Eylül 1730’da Osmanlı Devleti’nin başına geçti ve Şehzade III. Osman’ı Edirne’ye göndertti. III. Osman, I. Mahmud’un saltanatı boyunca Edirne’deki saray içerisinde ölüm korkusu ile birlikte mahküm hayatı yaşadı. Şehzadelik dönemi toplamda 53 yıl sürdü. Bu dönem hakkında bilgiler sınırlıdır. Sultan I. Mahmud’un ölümünün akabinde İstanbul’a gelerek yerine geçti.
Padişahlık Dönemi
Saltanatının ilk günlerinde yönetimde değişikliklere gitti. Osmanlı hanedanlığı üzerinde etkili olan bürokratik çevrelerin etkisini azaltmaya yönelik hamleler geliştirdi. Bu hamlelerin çok sık yapılması istikrarın bozulmasına neden oldu. Üç yıllık saltanatında altı sadrazam, dört şeyhülislam ve bir kaptanıderya tayin etti.
III. Osman, büyük felaketlerin yaşandığı döneme denk gelir. İstanbul’da sık sık çıkan büyük yangınlar, şiddetli soğuklar, büyük depremler ve veba salgını, onun döneminin en önemli felaketleriydi.
III. Osman, Anadolu topraklarında meydana gelebilecek başkaldırı planlamalarının önüne geçmek amacıyla kontrollerini sıklaştırdı. Bilhassa Sivas, Erzurum gibi şehirlerde etkin çalışmaların yapılmasına özen gösterdi. Alınan önlemlere rağmen sınır kesimlerinde ortaya çıkan küçük ayaklanmaların önüne geçemedi. Birçok kargaşanın başında gelenlerden biri olan Hacı Mustafa Ağa, Padişah III. Osman’ın buyruğunun üzerine idam ettirildi. Kellesi İstanbul’da sergilendi.
Sultan III. Osman’ın saltanatında eski devirlere nazaran Osmanlı Devleti dış ilişkilerde sakin bir yol izledi. Almanlarla ve İtalyanlarla ticari ilişkiler geliştirildi. Ayrıca Avrupa’da 1756-1763 yılları arasında yaşanan Yedi Yıl Savaşları yaşandı. Fransa, Rusya ve Avusturya güçleri ittifak yaparak İngiltere ve Prusya’ya saldırdı. Her iki cephede Osmanlı’yı yanına çekmek istedi ancak Osmanlı Devleti savaşlara müdahil olmamıştır.
En son IV. Murad devrinde belirli yasaklar katı bir şekilde uygulamaya konulmuştu. III. Osman kadınlara çok fazla ilgi gösteren bir padişah değildi. Kadınların renkli, süslü giyinip sokaklarda dolaşmalarına yasak getirdi. Anadolu ve Rumeli topraklarından belirli bir görev için görevlendirilmeyen insanların İstanbul’a geçişi yasaklandı. Gayrimüslimlere yalnızca kendilerine ait olan kıyafetleri giyme zorunluluğu getirildi. Bu kural Müslüman olmayanlara karşı gösterilen hoşgörünün azalmasına yol açtı.
III. Osman Dönemindeki Mimari Faaliyetler
Devletin yönetimindeki her alanla yakından ilgilenen Sultan III. Osman, Osmanlı topraklarının gelişmesini sağlayan mimari faaliyetlerin yürütülmesine özen gösterdi. Yapım çalışmaları Padişah I. Mahmud döneminde başlatılan İstanbul’da bulunan Nuriosmaniye Cami kesin bir şekilde ibadete açıldı. İstanbul’un Anadolu Yakası’nda yer alan kazalarından Üsküdar’da İhsaniye Cami ve İhsaniye Mescidi icra edildi. Aydın’da bulunan Cihanoğlu Cami’si inşa edildi. Yapım çalışmalarının yanında onarım ve tamirat gereksinimleri de aksatılmadan yerine getirildi. Bugün İstanbul’un Ahırkapı semtinde yer alan 26 metre uzunluğa sahip Ahırkapı Feneri, Osmanlı Devleti’nin ilk deniz feneri olarak Sultan III. Osman döneminde yapıldı.
III. Osman’ın Ölümü
Sultan III. Osman midesindeki hastalığında dolayı 58 yaşında, 30 Ekim 1757 tarihinde, İstanbul’da hayatını kaybetti. Bazı kaynaklar ölüm sebebini felç (inme) olarak kabul eder. III. Osman’ın naaşı Hatice Turhan Sultan Türbesi’nde toprağa verildi. Ölümünden bir gün sonra yerine Sultan III. Ahmed’in oğlu Şehzade III. Mustafa geçti.
Kaynakça
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (2003), Osmanlı Tarihi Cilt (III), Ankara: Türk Tarihi Kurumu Yayınları.
- Necdet Sakaoğlu (1999), Bu Mülkün Kadın Sultanları (s. 348-356), İstanbul: Oğlak Yayınları.
- Shaw, Stanford (1976), History Of The Ottoman Empire And Modern Turkey (s. 240-246), Cambridge: Cambridge University Press.