İş sağlığı ve güvenliği disiplinlerinin, kurallarının ve yönetim sistemlerinin temel amacı; Proaktif bir yaklaşım mantalitesi ile iş kazaları-meslek hastalıklarını önlemek, çalışma ortamı/şartlarını sağlığa uygun hale getirmek, süreklilik arz edecek şekilde güvensiz hareketleri ve durumları önleyerek çalışanın korunmasıdır. İş güvenliği yönetim sistemi dinamik bir yapıya sahiptir ve tüm yönetim sistemlerinde olduğu gibi sürekli iyileşmeyi ve gelişmeyi taahhüt eder.
Ülkemizin iş kazaları ve meslek hastalıkları karnesini, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere göre değerlendirdiğimiz de ise maalesef mevcut durumumuzun çok da iç açıcı seviyelerde olmadığını görmekteyiz. SGK verilerine göre Türkiye’de 2013 yılında 1235, 2014 yılında 1626 ve 2015 yılında ise 1730 işçi hayatını kaybetti.
Rakamlar kaygı verici boyut da.. Peki.. Neler yapabiliriz? İş kazalarını nasıl önleyebiliriz?… Siz değerli İSG profesyonelleri ve gönüllülerine önerim şudur ki; Ramak kala olaylarını önemseyin…
Ramak kala olay, kazanın habercisidir…
Ramak kala olayının literatürdeki tanımı şu: İnsana, çevreye ve şirket malını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olaylar bütünü.. Peki ne demek bu ifade derseniz şöyle bir örnekle açıklamaya çalışayım; “İşletmenizin içerinde bulunan depo alanının önünde olduğunuzu düşünün. Depo alanınız da gerek yaya yolu için gerekse taşıma işlemi yapacak araçlar için (el forklifti gibi) işaretleme yapılmış. Siz yaya yolu üzerinde yürüyorsunuz ve el forkliftini kullanan personelde sizi görmeden aracını kullanmaya devam ediyor. Olay öyle bir duruma geliyor ki aracı kullanan personel size tam çarpmak üzere iken son anda durumu fark edip toparlıyor ve ani bir manevra ile size çarpmadan aracı durduruyor.” İşte bu senaryoda ki durum kaza olayına ramak kalma durumudur. Bu durumlar gibi çoğaltılabileceğimiz kazaya dönüşmemiş olayların tümünü kapsar.
Bazen “ramak kala” olaylarını çok basit bir durum olduğunu düşündüğümüzden ya da sonucun da, aman bir şey olmadı diyerek ihmal edip, görmezden gelebiliyoruz. Ancak kazaları önlemede şansa güvenilmemesi gerektiğini her ramakkalanın potansiyel bir kaza habercisi olduğunu maalesef unutuyoruz…
Düzeltici ve Önleyici Tedbirlerinizi Belirleyin!
Potansiyel kazaları azaltmanın ve “ucuz atlatma” olarak nitelendirilen “ramak kala olayları ile ilgili mücadele etmenin en iyi yolu olaya sebep olanana bileşenlerin araştırılması, düzeltici önlemlerin alınması yani kök neden analizinin uygulanmasıdır. Daha açıklayıcı olması açısından aşağıdaki durumları inceleyelim;
• Makine koruyucularının uygun muhafaza edilmemesinden kaynaklı tehlikeli durum
• İş ekipmanların yanlış muhafaza edilmiş olmasından kaynaklı tehlikeli durum
• Elektrikli aletlerin kullanımı için gerekli olan elektrik şebekesinin topraklanmamış olmasından kaynaklı tehlikeli durum
• Acil durum yolları üzerinde çeşitli nesnelerin bulunmasından kaynaklı tehlikeli durum
• Merdivenlerde ki parmaklık veya korkuluk seviyelerinin düşük olması veya bulunmamasından kaynaklı tehlikeli durum
• Yetersiz temizlik ve yanlış depolanmış materyallerden kaynaklı tehlikeli durum
• Yetersiz aydınlatmadan kaynaklı tehlikeli durum
• Yetersiz ısıtma ve soğutmadan kaynaklı tehlikeli durum
Sayısını çok daha arttırabileceğimiz bütün bu kazaya ramak kalma durumlarından çıkarılması gereken ana fikir, önlem alınmadığı taktir de bu olayların yaralanma meydana gelinceye kadar devam edeceğinin bilinmesidir.
İşte bu sebepten dolayıdır ki eğer bir olay yaşanmadan önce görülebilmiş ise önleyici tedbirleri, kazaya dönüşmüş ise düzeltici tedbirlerin muhakkak uygulanması ve takip edilmesi elzem bir aksiyondur.
Ramak kala olayları kayıt edin…
İşte sizlere yazımın giriş bölümünde istatistiki veriler ile sunduğum ölümlü iş kazalarının temelinde neden ramak kala olaylara dikkatle yaklaşmamızı gerektiğini gösteren resim karesi.. Bize şunu söylüyor;” İstatistiklere göre her 300 ramak kala olayında 29 yaralanmalı kaza, her 29 yaralanmalı kazada 1 ölümlü veya ağır yaralanmalı kaza gerçekleşmektedir.”
Sonuç
Yaşanmış her ramak kala olayının potansiyel bir kaza sebebi olabileceğini unutmadan düzeltici veya önleyici tedbirleri alınmış bütün ramak kala olaylarını analiz etmeli ve kayıt altına almalıyız. Firmanız içerisinde yaşanmış ancak kayıt altına alarak raporlamadığınız ramak kala olay belki de çok ciddi bir kazanın yaşanmasına neden olabilir. Bu bakımdan ramak kala kayıtlarının tutulması işyerinde iş kazalarını önlemek için hayati bir önem taşımaktadır.