İçindekiler
Nedir?
Arapça “mezheb” kelimesi Türkçede gidilen yol manasına gelir. Terim olarak mezhep; önder veya yetkin kabul edilen bir alimin anlayış ve görüşlerinden teşekkül eden, itikadi veya fıkhi sistem demektir. Maturidi veya Eş’ari mezhepleri gibi.
Burada dikkat edilmesi gereken husus şudur. Mezhep imamı veya kurucusu, yeni bir din veya şeriat ortaya koyuyor değildir. Hz. Peygamber tarafından tebliğ edilen İslam dininin, akaid veya fıkıh sahasında, bazı meselelerini başkalarından değişik bir şekilde açıklayıp yorumlamak hususunda, ortaya konan birbirinden farklı görüşler mezhepleri oluşturmuştur.
Fıkhi mezhepler genellikle müçtehid alimlerin isimlerine izafe edilmiştir. Hanefiye, Eş’ariye, Malikiye ve Hanbeliye gibi. Kelami mezhepler de daha çok Mutezile, Hariciye, Şia gibi muhtelif gruplara izafe edilmiştir. Demek ki itikadi, fıkhi ve siyasi sahadaki topluluklar için, Türkçede mezhep kelimesini kullanıyoruz. İslam düşüncesinin oluşmasında mezheplerin payı büyük olmuştur.
Bu şekilde anlaşılan mezhep kelimesi, tarihte ve kaynaklarda “fırka” diye kullanılmıştır. Fırka kelimesinin çoğulu “fırak’tır. Sözlük manası bir grup insan olan fırka kelimesi, ıstilâhi manasında daha çok itikadi mezhepler için kullanılır. Ancak fırka adıyla anılan topluluklar, fıkıh sahasındaki mezheplerden ayrı olarak mutalâa edilmelidir.
İslam’da mezhepler temelde ikiye ayrılır. Fıkhi ve İtikadi.
Fıkhi Mezhepler
- Hanefi
- Maliki
- Şafii
- Hanbeli
İtikadi Mezhepler
Ehl-i Sünnet Mezhebi
- Mâtüriddiyye Mezhebi
- Eş’ariyye Mezhebi
- Selefiye Mezhebi
Ehl-i Bid’a Mezhebi
Hz. Peygamber’in ve sahabenin sünnetini terk ederek, onların izledikleri yoldan ayrılan ve ehl-i sünnete muhalefet eden mezhep ve gruplardır.
- Cebriye
- Mutezile
- Mürcie
- Haricilik
- Şia
- Vehhabilik
- Müşebbihe
(Bu mezheplerin tümünün detaylı açıklamaları diğer yazılarımızda mevcuttur. Bu sebeple maddeler halinde bulunması yeterli görülmüştür.)