“Kafkas Kartalı” lakabı ile tanınan Dağıstanlı halk önderi ve kahraman.
1797’de Dağıstan’ın dağlık bölgesinde yer alan Gimri köyünde dünyaya geldi. Küçük yaşından itibaren önemli alimlerden dersler aldı. Irak’a giderek Mevlana Halid-i Şehrezori’den tefsir, hadis, fıkıh, tasavvuf başta olmak üzere dini ilimleri; edebiyat, tarih, mantık, retorik ve fen bilgilerini öğrendi. Şehrezori, Şamil’e halifelik vererek, Kafkasya’ya yolladı.
Ülkesine bağımsızlık kazandırmak için Ruslar’la uzun süre mücadele etti. Önce Molla Muhammed’in yanında bulundu ve Kafkasya’daki Müslümanlar arasında birliğin kurulmasına çalıştı. 1834’te imam seçildi. Birkaç koldan Kafkasya’ya saldıran Ruslar’ı yenilgiye uğrattı. Birçok kabile onun yönetimine girdi. Ruslara karşı etkili mücadeleler verdi ve bunun sonucunda barış ilan edildi.
Ancak bu barış çok uzun sürmedi. Oğlunu rehine olarak Ruslara vermesine karşın saldırılar yine sona ermeyince, Şeyh Şamil de gerekli önlemleri aldı. Halkı örgütleyerek eli silah tutan erkeklere askerlik eğitimi yaptırdı. Rusların çok sayıda kuvvet göndermeleri üzerine dağlara çekilmek zorunda kaldı. Dağlarda çete savaşları yapmaya başladı. Kırım Savaşı’nın başlaması üzerine, buradaki Rus birlikleri azaldı. Şeyh Şamil iki Gürcü prensesini tutsak aldı. Bunlarla, Ruslar’a rehine olarak verilen oğlunu değiştirdi.
Ruslar, Kırım Savaşı’ndan sonra, Kafkasya’daki özgürlük mücadelesine karşı daha ciddi önlemler almaya başladılar. Şeyh Şamil’in Osmanlı Devleti’nden ve İran’dan yardım almasını önleyip, kuvvetlerini ağır topçu ateşi altında erittiler. Şamil’in çevresinde giderek hiç kimse kalmadı. O da çaresizlik içinde, 1859’da iki oğluyla birlikte teslim oldu. Ruslar, beklentilerin aksine Şeyh Şamil’e iyi davrandılar. Çar II. Aleksandr kendisini kabul etti. 1869’a kadar Moskova yakınlarında oturdu. Hacca gitmek üzere Çar’dan izin aldı, Medine’de yerleşti ve 1871 yılında orada öldü.