İçindekiler
V. Murad Kimdir?
21 Eylül 1840 tarihinde Sultan Abdülmecid’in ve Megrel asıllı Şevkefza Kadınefendi’nin oğlu olarak İstanbul’da dünyaya geldi. Amcası Sultan Abdülaziz’dir. Küçük yaşlardan itibaren dönemin ileri gelen hocalarından dersler alan V. Murad Arapça ve Fransızcaya hakimdi. İnce ruhlu ve sanata düşkünlüğü ile bilinir resim, şiir, müzik (piyano, flüt, keman ve ud çalardı) ve mimarlıkla ilgilenirdi. Batı müziğine de oldukça ilgiliydi. Piyano çalmayı öğrendikten sonra Batı müziğine ait birçok beste yaptı. V. Murad, yaptığı Avrupa seyahatleri sayesinde Avrupalı bestecilerle tanışıp yakın ilişkiler kurdu.
Kardeşi Vahdeddin: “Biz sekiz biraderdik; içimizde en değerlisi Murad idi; onu terazinin bir tarafına ve bizleri diğer tarafına koysalar onun bulunduğu taraf ağır çeker.” diyerek onun donanımına ve kabiliyetine vurgu yapmıştır.
V. Murad, amcası Sultan Abdülaziz’in 30 Mayıs 1876’da gerçekleşen hükümet darbesiyle hâl edilmesinden sonra Osmanlı Devleti’nin 33. hükümdarı olarak tahta çıkarıldı. Ancak hem amcasının ölümü hem de Hüseyin Avni Paşa’nın genç bir subay olan Çerkez Hasan tarafından öldürülmesi nedeniyle yaşanılan kaos ve ölüm korkusu psikolojisini bozdu ve akli dengesini kaybetti. Bir daha kendisine gelemeyen V. Murad devlet adamları tarafından tahta geçtikten 93 gün sonra indirildi ve yerine II. Abdülhamid geçirildi. Kendisini destekleyenlerin onu tekrar tahta çıkarma girişimleri ve Mason locasına üye olduğuna dair bilgiler II. Abdülhamid’in onu göz hapsinde tutmasına neden oldu. Çırağan Sarayı’nda ikamete zorlanan Sultan V. Murad, 28 yıl boyunca bir nevi hapis hayatı yaşadı. 29 Ağustos 1904’te şeker hastalığından dolayı vefat etti.
Yeni Osmanlılar ile Münasebetler
Osmanlı aydınlarının oluşturduğu muhalif gruplar Yeni Osmanlılar olarak tanımlandı. Yeni Osmanlılar genel anlamda mevcut yönetim biçimine alternatif olarak meclisin kurulması ve yönetimin demokratikleşmesini savunuyordu. Ancak bu gruplar felsefi ve ideolojik olarak birbirlerinden farklılık arz ediyordu.
Avrupa medeniyetine karşı olan sempatisi bilinen V. Murad bu gruplarla iletişime geçerek ilişkilerini kuvvetlendirdi. Yeni Osmanlıların önde gelen simalarından Namık Kemal, Ziya Paşa ve Şinasi ile gizli toplantılarda görüşerek “meşrutiyet, demokrasi ve hürriyet” hususunda istişare etmiştir.
Meşrutiyet düşüncesine yakınlık gösteren ve Osmanlı yönetim tarzını değiştireceği düşünülen V. Murad, Yeni Osmanlılar için umut oldu. Abdülaziz’in devrilmesine yönelik ciddi bir kamuoyu oluşturan bu grup “softalar hareketi” ile yönetimi sarstı ve nihayetinde darbe yaşandı.
Mason Olduğuna Dair Görüşler
Masonluk Avrupa’da baskıcı akım ve düzenlere (dini, siyasi) karşı hür düşünceyi savunmak ve kendi çözüm önerisini getirmek adına gizli toplantılar yapma ihtiyacından doğmuştur. İhtilalci özellik taşımayan bu birliktelikler zamanla iç dayanışmayı ve gizliliği önemli hale getirmiştir.(1)
Yaptığı Avrupa seyahatleri sırasında çeşitli devlet adamlarıyla tanışan V. Murad Gal Prensiyle yakın dostluk ilişkileri kurup onun fikirlerinin etkisinde kaldı. Bundan dolayı Mason olma düşüncesi oluştu. Aynı zamanda kendisini Avrupalı prenslerden farklı görmeyen Murad efendi alafranga yaşama biçimini seçmiştir.
Yeni Osmanlıların ileri gelenleri olan Mustafa Fazıl Paşa, Namık Kemal, Ali Suavi gibi adamlar Mason localarına girerek siyaset yapıyorlardı. Bu kişilerle sıkça görüşen V. Murad’ın kendisine destekçi bulma isteği bu locaya girmesini sağlamıştır. Böylece Mason olan Osmanlı padişahlarından biri de V. Murad’dır.
Kaynakça
- Orhan Koloğlu; “II. Abdülhamid ve Masonluk”, Devr-i Hamid Sultan II. Abdülhamid, Haz. M. Metin Hülagü vd., C. IV, EÜ Yayınları, Kayseri 2011, s. 299.
- https://dosya.kmu.edu.tr/sbe/userfiles/file/tezler/Tarih/ibrahimsati.pdf