Vladimir Lenin (Vladimir İlyiç Ulyanov) Komünizm hareketinin Çarlık Rusya‘sındaki öncüsü ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği’nin kurucusudur. (1870-1924).
22 Nisan 1870’de Simbirsk (Ulyanovsk) bölgesinde dünyaya geldi. Bir eğitim müfettişinin oğludur. Ağabeyinin, Çara karşı düzenlenen bir suikaste katıldığı için idam edilmesinden (1887) sonra devrimci harekete yöneldi. St. Petersburg’da hukuk okumaya başladı ve oraya yerleşti. Bu dönemde Marksist çevrelerle ilişki kurdu. Yasadışı öğrenci protestolarına katıldığı gerekçesiyle hukuk okuduğu Kazan İmparatorluk Üniversitesi’nden atıldı. 1895’te tutuklandı ve Sibirya’ya sürüldü.
Lenin, bu sürgünde Karl Marx dahil olmak üzere radikal politik literatürleri inceledi. 1900 yılına kadar orada kaldı. Serbest bırakıldıktan sonra İsviçre’ye sığındı. Orada “Kıvılcım” gazetesini çıkardı. “Ne Yapmalı?” adlı broşürde devrim taktiğini belirledi. 1905’te Rusya’ya döndü.
Moskova’da genel grevi destekledi, ama planı başarısızlığa uğradığı için Rusya’dan ayrılmak zorunda kaldı (1907). Uzun bir süre İsviçre’de yaşadı. Avrupa’yı dolaştı ve Bolşevik Devrimi’ni gizlice örgütlemeye çalıştı. 1917’de Rusya’ya döndü. İhtilali gerçekleştirmek için büyük çaba gösterdi. İkinci ayaklanmada Bolşevikler’in başında iktidara geçti. 1918’de Kızıl Ordu’yu kurdu.
Lenin, Sovyet Rusya’daki imalathaneleri ve sanayi kuruluşlarını hızla kamulaştırdı. Kızıl Ordu’nun giderleri için köylü çiftçilerden daha fazla tahıl talep etti. Bu durum ciddi felaketlere yol açtı. Hem endüstriyel hem de tarımsal üretim düştü. 1921’de beş milyona yakın Rus kıtlıktan öldü ve Rusya’da yaşam standartları korkunç bir şekilde düştü. Bu huzursuzluğun ortaya çıkarttığı muhalefeti susturmak adına Rusya’nın ilk gizli polis teşkilatı olan Çeka kuruldu.
Fanya Kaplan adındaki suikastçi 30 Ağustos 1918’de Moskova’daki bir fabrikayı terk ederken Lenin’i omuzundan ve boynundan ağır yaraladı. Bu suikast onun sağlığından kalıcı hasarlar bıraktı. Bozulan sağlığı nedeniyle siyasal uğraşlarından vazgeçmek zorunda kaldı. 21 Ocak 1924’te Moskova yakınlarındaki Gorki’de öldü. 53 yaşında öldü ve cesedi mumyalanarak Moskova Kızıl Meydan’daki mozoleye konuldu.